Архивы

UİSTAN ODEN. U.B. YEYTSİN XATİRƏSİNƏ

Qışın oğlan çağıydı o, dünyadan gedəndə,

Bulaqlar guz bağlayıb, boşdur aeroportlar.

Pozub abidələrin görkəmini yağan qar

Ölən günün ağzına dağılıb qalır civə

Bizdəki cihazların hər biri razıdır ki,
Soyuq, həm də qaranlıq gün idi o ölən gün.

Yatağından uzaqda

Qurdlar həmişəyaşıl meşədə qaçışırdı

Saymırdı dəbdəbəli sahiləri kənd çayı;

Yaslı dillər şairin

Şeirlərini yaxın qoymurdu ölümünə

Özü kimi o gün də sonuncuydu onunçun,

Şayiələr yayılan, dayələr yığılan gün.

Qiyamdı bədəninin hər bir əyalətində,

Boş idi meydanları fəqət şüurununsa.

Vardl müdaxiləsi sükutun ucqarlara

Hisslərinin kəsild axını; çevrildi o öz pərəstişkarına.

Dağılaraq neçə yüz şəhərin arasında

Naməlum duyğulara özünü təslim etmiş,

Ayrı meşədə indi tapsın səadətini,

Cəzalansın əcnəbi şuür məcəlləsiylə.

Ölü şəxsin sözləri

Yeni məna kəsb edir düşüb bağırsağına indi yaşayanlarn.

Sabahın həm küyündə, gərəkliyində həm də,

Vəhşi yək bağırırlar brokerlər birjada.

Çəkdikləri zillətə kasıblar alışıblar.

Hərə öz hücrəsində demək olar əmindir azad yaşadığına.

Bir neçə min adamın yadında qalar bu gün,

Necə yadda qalır gün nə isə qeyri-adi bir iş görmüsən əgər.

Bizdəki cihazların hər biri razıdır ki,
Soyuq, həm də qaranlıq gün idi o ölən gün.

II

Səfehdin bizim kimi; istedadınla ancaq hər şeyi üstələdin:

Dövlətli qadınların sənə pərəstişini, fiziki tənəzzülü,

Özünü də. Divanə İrlandiya şeirlə səninağlını aldı.

İrlandiyada həmin dəlilik, həmin hava indinin özündə də.

Heç nəyi poeziya çünki dəyişmir, ancaq yaşayıb durur elə,

Özünün yaratdığı vadidə, məmurların yoxdur orda həvəsi,
Hər işə qarışmağa, şeir də beləliklə axır cənuba doğru

Təklik rançolarından, yeknəsəq iş gətirən və qəlb sıxan qüssədən

Gedir nəm şəhərlərə — onlara inanırıq, onlarda ölürük biz,

Şeir isə yaşayar, üstələyər bir zaman onu demiş ağızı.

II

Fəxri qonaq gəlir, torpaq, qəbul et,

Qoynunda dincələr Uilyam Yeyts.

O, şeirlə dolu İrland camıydı,
Boşalıdı, qoy burda uzansın indi.

=

Earth, receive an honoured guest:
William Yeats is laid to rest.
Let the Irish vessel lie
Emptied of its poetry.

=

Bütün Avropanın hürür itləri,

Gecə zülmətində tükü ürpədir,

Yaşayan millətlər gözləyir yenə,

Hər biri pərçimdir öz nifrətinə.

İndi intellektual rüsvayçılığı,
Hər üzdən, görərsən, üzünə baxır.

Mərhəmət dənizi bu zaman ancaq

Gözlərdə qapanıb, donub qalaraq.

Get şair, nə qanrıl, nə də nəfəs dər,

Gecənin dibinə çatana qədər,

Sakitcə, tarıma çəkmədən səsi,
Ver bizə həyata məhəbbət dərsi.

Dayanmadan əkib-becərib şeir,
Bir üzüm bağına lənəti çevir,

Uğursuzluğa da nəğmə həsr elə

Qanın qaynayanda fəlakət ilə.

Və qoy ürəyinin səhralarında

Fəvvarələr vursun ruhu sağaldan.

Öyrət bu günlərin zindanında sən

Azad insn necə şükr söyləsin.

fevral 1939

ingiliscədən tərcümə

31.05-02. 2022, Samara

+++++++++

In Memory of W. B. Yeats

by W. H. Auden

He disappeared in the dead of winter:
The brooks were frozen, the airports almost deserted,
And snow disfigured the public statues;
The mercury sank in the mouth of the dying day.
What instruments we have agree
The day of his death was a dark cold day.Far from his illness
The wolves ran on through the evergreen forests,
The peasant river was untempted by the fashionable quays;
By mourning tongues
The death of the poet was kept from his poems. Читать далее

UİSTAN ODEN. BURDA MÜHARİBƏ SADƏDİR

(Çin sonetlərindən)

Burda monument kimi müharibə sadədir,

Elə telefon özü adamlarla danışar.

Kim hardadır — bayraqlar göstərir xəritədə,

Bir oğlan süd gətirir kasalarda. Plan var

 — 

O kəslərə ki, daim yaşar ölüm dəhşəti,

Nə qədər içə onlar, yenə də yanğı gələr.

İtə bilər hər biri, qəlbdə arvad xiffəti,

İdeya deyil onlar, hər biri ölə bilər.

 —

İnsan ölür, ideya düz ola bilər hərçənd,

Görürük minlərlə üz canlanır necə birdən,
Bir yalana olub bənd:

 —

O yerləri xəritə göstərir həqiqətən,

Orda həyat şər və kin.

Daxau; Nankinq.

 

ingiliscədən tərcümə

30. 05. 2022, Samara

QEYDLƏR

Daxau — Üçüncü Reyxin ilk həbs düşərgələrindən biri

Nankin – Nankində dinc əhalinin yapon ordusu tərəfindn kütlə  qırğına məruz qalıb

 ++++++++++++++++

W H Auden

Here War Is Simple

 

Here war is simple like a monument:

A telephone is speaking to a man;

Flags on a map assert that troops were sent;

A boy brings milk in bowls. There is a plan

For living men in terror of their lives,

Who thirst at nine who were to thirst at noon,

And can be lost and are, and miss their wives,

And, unlike an idea, can die too soon.

 

But ideas can be true although men die,

And we can watch a thousand faces

Made active by one lie:

 

And maps can really point to places

Where life is evil now:

Nanking; Dachau.

UİSTAN ODEN. MƏNƏ HƏKİM VERİN

auden

Mənə həkim verin – yağlı kəkliyə
Bənzəsin: qız gödək, dalısa yekə.

Əlləri incədir, sümüyü iri,

Yoxdur mənə qarşı sərt tələbləri,

Deməz ki, ziyanlı vərdişi atım

Nə pis vərdişim var, deməz tərk elə,
Böhran anı köks ötürməz belə.

Qığılcım parıldar gözündə birdən,

Gözümün içinə deyər: ölürsən.

ingiliscədən tərcümə

29-05. 2022, Samara

+++++

 W H Auden

Give me a doctor

Give me a doctor partridge-plump,
Short in the leg and broad in the rump,
An endomorph with gentle hands
Who’ll never make absurd demands
That I abandon all my vices
Nor pull a long face in a crisis,
But with a twinkle in his eye
Will tell me that I have to die.

UİSTAN ODEN. AVQUST 1968

auden

Bacarığı çoxdur adamyeyənin,
Adamsa bacarmaz o eləyəni.

Ancaq bircə şeyə o qadir deyil:

Dinəndə anlayan yox ki, nə deyir:

Zoruyla üzülüb yenilən eli,

Gəzir Adamyeyən, belində əli,

Hər tərəfdə ölən, zarıldayan var,

Onun cəfəngiyyat dilindən yağar.

ingiliscədən tərcümə

28. 05. 2022, Samara

QEYD: Bu şeirin, başda SSRi olmaqla Varşava nüqaviləsi iştirakçısı olan ölkələrin Çexoslavakiyaya 1968-ci ildə qoşun yeritməsi iləbağlı olduğu gümün edilir. Və “Adamyeyən”  (“Ogre”)  — totalitar rejimdir. Bu günün oxucusu üçün, əlbəttə, Oqre – ilk növbədə militarist Rusiyadır.

++++++++++++++++++++++++
W.H. Auden

 August 1968
The Ogre does what ogres can,
Deeds quite impossible for Man,
But one prize is beyond his reach,
The Ogre cannot master Speech:
About a subjugated plain,
Among its desperate and slain,
The Ogre stalks with hands on hips,
While drivel gushes from his lips.

Uistan ODEN. YOL AYRICINDA AĞLAYAN XANIM

AudenVanVechten1939

Xanım, ağlayırsan yol ayrıcında,
Deyirsən tapılar bu yerdə sevgin?

Bir sürü tazıyla keçər toranda,

Əlcəkli əlinini üstdə də şahin?

 

 

Ağacda quşları onda yemlə sən,
Kəsilsin səsləri, elə yemlə ki.

Göydən qov günəşi bircə himlə sən,

Gecə gələ bilsin gün gedən kimi.

 

Ulduza həsrətdir kim çıxır yola,
Qışın küləkləri işləyir qana.

Qaç, qabağındakı qorxunu adla,
Qalan peşmanlıqdır dalda, dayanma.

 

Yüyür, qulağına çatana qədər,
Əbədi okean harayı, durma.
Suyu şor olacaq, həm də ki, dərin,

Gərək dibinəcən içəsən amma

 

 

Enib zindanına dəniz dibinin,
Tabla, bütün səbrin tükənənəcən.

Axtarsan hər batan gəmini bir-bir,

Bəlkə qızıl açar əlinə keçər.

Dünyanın sonuna yollan, ələ al,
Öpüşlə zəhmli keşikçiləri.
Uçurum üstündə sınıb-dağılan,
Körpünü aş keç.

 

 

Atılmış, adamsız  orda qala var,
Dəyər öyrənməyə ondakı hər daş.

Mərmər pilləkənə ayaq basıb qalx,
Bağlı qapıların kilidini aç.

 

 

Keç sükuta dalan bal salonundan,

Tərk elə şübhəni, təhlükəni sən.

Hörümçək torunu üfür aynadan,
Nəhayət, özünü görə biləsən.

 

 
Əlini taxçada gəzdir  indisə —

Boynuna düşəni  başa vurmusan.

Əlinə bir iti tiyə keçdisə,

Saxta ürəyinə var gücünlə sanc.

 

1940

İngiliscədən tərcümə

12-13.04. 2020, Samara

 

QEYD: Orijinalda tək misralar (1-3) qafiyələnmir

 

Lady Weeping at the Crossroads

 

Lady, weeping at the crossroads,
Would you meet your love
In the twilight with his greyhounds,
And the hawk on his glove? Читать далее

UİSTAN ODEN.   QAPI

richard _wilbur

  WYSTAN AUDEN 

               THE DOOR

 

Bizim gələcəkdir, girir qapıdan,
Cəllad tək, qanun tək, başsındırma tək.

Ya Karaliçadır qanı da qara,

Gicləri araya qoyan ya Təlxək.

 

 

Ondan göz çəkmir ki, böyük şəxslər,
Keçmişi buraxar toranda birdən.

Missioner kimi baxıb irişən
Dul qadın, köpüklü ya da sel gələr.

 
Qorxanda dalına yığırıq nə var,

Ona çırpılırıq ölüm gələndə

Haçansa bir dəfə o, açıq qalar,

 

 

Möcüzəli yurdu görər Alisa

Qızı bu günəşdə çimən diyarsa
Ağladar çox xırda göründüyündən.

 

İngiliscədən tərcümə

06-07. 2019

Samara

Запись опубликована 07.03.2019, в ODEN.

UİSTAN ODEN. DAHA ÇOX SEVƏN

auden.jpg

UİSTAN ODEN

                 (1907-1973)

 

           DAHA ÇOX SEVƏN

                          Looking up at the stars, I know quite well…

Ulduzlara vurğunam. Onlar üçünsə amma

Fərqi yox kiməm, nəyəm, dünyada varam, yoxam.

İnsan olsun, ya heyvan – biganədirsə bizə,

Yaxşı ki heç salmırıq bunu ürəyimizə.

 

Ulduzların da bizə sevgisi yana birdən,

Bizim sevgidən də gur – xoş olardı nə qədər.

Bərabərlik sevgidə mümkün deyilsə əgər,

Razıyam, mən olum qoy daha çox sevən tərəf.

 

Əlbətttə, heyranam mən ulduzlara,

Onlarsa soyuq və uzaqdadırlar.

Bir iş var, görmürəm  gündüz onları,

Vallah, birini də yada salmıram.

 

Onlar itib getsə, ölsələr ya da,
Gözlərim öyrəşər boş səmaya da.

Duyaram qaranlıq  əzəməti də,

Bir az əvvəl-əvvəl olsa çətin də.

İngiliscədən tərcümə

15.09.2017

Samara

Uistan ODEN. WHO’S WHO

 

Hər bulvar qəzeti də sənə  faktları deyər:

Ata necə döyürdü, evdən necə qaçırdı.

Hansı mübarizəsi, hansı əməlləriylə,

O, dövrünün ən böyük şəxsi kimi ucaldı.

Ovçuluq, balıqçılıq, gecələri məşəqqət.

Qorxsa da, zirvələrə qalxdı, dənizlər açdı.

Bəzi tədqiqatçılar hatta yazır məhəbbət,

Bizi ağladan kimi, onu da ağladırmış.

 

Bu söhrətli adamın ürəyini əridən

Sadə ev qadınıydı – tənqidçilər mat qalıb.

Yüngül işə zirəkdi. Bağda qurdalanardı.

Hərdən xəyala dalar, hərdən fit də çalardı.

Cavab yazardı onun gözəl məktublarına

Hərdənbir. Saxlamırdı ancaq o, birini də.

 

Ingiliscədən tərcümə, oktyabr, 2012, Samara

 

 

Odenin  WHO’S WHO  şerində çox mürəkkəb qafiyələdirmə var. Birnci bənd iki dördlükdən ibarətdir, hər dördlükdə klassik çarpaz qafiyələnmədir. İkinci bənddə altı misra var. Qafiyələnmə riyaziyyat məsələsinə bənzəyir: 1-6, 2-5, 3-4

 

Odenin WHO’S WHO şeri ilə bizim Füzulinin biq qitəsi arasında mövzu səsləşməsi var:

 

Elm kəsbiylə rütbeyi-rifət,

Arizuyi mihal imiş ancaq.

Eşq imiş hər nə var aləmdə,

Elm biq ğilü-qal imiş ancaq.

 

 

 

ODEN. MATƏM BLYUZU

Uistan Oden (1907-1973)

 

      

                                        Stop all the clocks, cut off the telephone

 

 

Saxlayın saatları, telefonları kəsin,

Şirəli sümük atın itlərə ki, hürməsin.

Sussun pianinolar, asta təbil səsiylə
Çıxarın cənazəni, yığılsın yasa gələn.

 

Haray salsın uçarlar göydə dövrə vuraraq,

Bu ölüm xəbərini yazsın ağ buludlara.

Taxsın ağ göyərçinlər boynuna qara ipək,

Polislər yola çıxsın qara əlcək geyərək.

 

Şərqimdi, Qərbimdi o, Cənubum, Şimalımdı,

Zəhmət dolu günlərim, istirahət anımdı.

O mənə söz, nəğmədi, o, gündüzdü, o, axşam,

Mən əbədi bilirdim sevgini. Yanılmışam.

 

Ulduzlar göz oxşamır, ulduzları söndürün,

Açıb-atın günəşi, ayı büküb endirin.

Qırın-tökün meşəni, qurudun okeanı,

Yaxşı nə var qabaqda? Daha ölüb inamım…

 

 

Ingiliscədən tərcümə: X.X.

Sent. 2012, Samara

 

 

Uistan ODEN. TİRANA EPİTAFİYA

 

Kamillik axtarırdı. Qondarmışdı hər kəsə
Çatan bir poeziya. Əlinin içi kimi

Bilirdi insanların düşüncəsizliyini.

Orduya, donanmaya böyük marağı vardı.

Senatorlar gülməkdən cırılardı – o gülsə,

Ağlasa – küçələrdə cocuqlar qırılardı.

1939

 

Ing. dilindən tərcümə: sent 2012, Samara