Qacar qılıncını vəzirə göstərir (Qacarın da vəziri var).

“Bir bax, qılıncımda qanlara bir bax!”

Bundan əvvəl remarkada deyilirdi ki, Qacar yuxudan oyanıb çadırdan çıxır. Tumançaq? Qılıncla? Qılıncda da qanlar? Silib-təmizləmirlər? Qacar özü qılınc çalır?

Vəzirinə əmr edir:

“Dayan bir qul kimi əmrə müntəzir!”

Şah vəziri ilə belə danışmalıdır? Niyə?

Ədalət naminə demək lazımdır ki, bütün bu komediyada bir ləyaqətli beyt var:

“Bir boynu olsaydı bəşəriyyətin,

Onu bir qılıncla vurardım yəqin!”

Ancaq yenə ədalət naminə demək lazımdır ki, bu beyt oğurluqdur. Svetoniyə və başqa tarixi mənbələrə görə, bu sözləri Kaliqula deyib: “Əgər Roma xalqının bir boynu olsaydı, onu bir zərbə ilə üzərdim…”

Yəni Səməd Vurğun utanıb-çəkinmədən və hətta dırnaq arasına almadan özgə fikirlərini öz adına çıxır. Yaxşı ki, savadı az olub, çox oxumayıb, yoxsa oğurluğu da çox olardı…

Yuxarıda dedik ki, Səməd Vurğunda Qacar İran şahı deyil, dəlixanadan qaçmış psixopatdır.

«Gərək qan altında qalsın bu dağlar,

Bağlansın qapılar, sönsün ocaqlar».

Dalı qərəbədir:

“Könüllər ayrılsın sirdaşlarından…”

Bu boyda qoşun, bu boyda ekspedisiya – məqsəd? Könülləri sirdaşlarından ayırmaq!

Bir şey başa düşdünüz?

“Vaqif” komediyasındakı Qacarla tarixi Qacar arasında ümumi heç nə yoxdur. Tarixi Qacar İranın ən qüdrətli monarxlarından biri olmuşdur, hərbi qələbələri və dağınıq əraziləri mərkəzləşdirmək yolunda səyləri böyükdür. Səməd Vurğunun həm mənfi, həm müsbət qəhrəmanları özünə bənzəyirlər zəifdirlər, sürüşkəndirlər, həlləm-qəlləmdirlər.

Sonrasında elə yerlər var ki, oxucu gülməkdən ölməsə də, gərək qəşş edə.

“Yox, bir potavalı, çoban bir ölkə,
Böyük Firdovsilər yaratdı bəlkə…”

Potava? İranlılar bəs ayaqlarına o vaxt nə geyirdilər? İran corabı? Mokasinlə?

Sonra Vaqifin məktubu oxunur. Yəni Səməd Vurğunun Vaqifin dilindən yazdığı məktubu. “Tərlan oylağı” və s. cəfəngiyat.

“Mayan turş ayrandır, zatın qırıqdır…”

Vaqif əgər belə diplomat idisə, ondan Qarabağ xanlığı ancaq ziyan çəkib. Bir tərəfdən də yaddan çıxarmayaq ki, Səməd Vurğun Qarabağ xanlığını yox, Qarabağ çobanlığını təsvir edir…

 (ardı var)

Məqalənin tam mətni burdadır:

https://xeyrulla.com/2018/11/09/səməd-vurgunun-vaqif-komediyasi-ilə-bagli-qeydlər/