Atan sənə verdi həyat,
Tükənəndə öz həyatı.
Seçib sənə verdiyi ad,
Kişilərə layiq addı.
Kişi kimi çalışdın da,
Olmasa da igidliyin.
Zəif, xəstə bir qadındın,
Ancaq təmiz çörək yedin.
Rəhmət sənə, Almaz xala,
Dincələrsən indi yəqin.
Yeri yəqin cənnət olar,
Kim görübsə cəhənnəmi.
18.02. 2019
Samara
Выйти из дому при ветре…
Evdən külək əsən vaxtı çıxasan,
Çıxasan havanın, günün pisində.
Buludda, meşədə şölələnir dan,
Ciddi hadisələr ərəfəsində.
Soyuq və sərbəstlik. Qorxusuz, mətin.
Küləkdir. Soyuqdur. Sərbəst, azadsan.
Tökülür göylərdən sübh neməti,
Çəkdiyimi çəkdim – bəsimdir daha!
Çıxasan həmişə əsəndə külək,
Yurda baş əyəsən həqir duraraq.
Hazırlıq görəsən ölümə gərək,
Həyata hazırlıq gördüyün sayaq.
Ruscadan tərcümə
16-17.02. 2019
Samara
Nə mücrüm, nə sandığım,
Nə seyfim var yanmayan.
Yığdığım, qazandığım,
Kömpüterə toplanar.
Nə xalqa çatar irsim,
Nə də bir vərəsəyə.
Ona bir gün virusun,
Ağzı əgər dəyərsə.
17.02. 2019
Samara
Жаль мне тех, кто умирает дома…
Evdə ölənlərə yazığım gəlir,
Döyüş meydanında ölən bəxtəvər.
Ağrıdan əyilən başını dəlir,
Qanını soyudan sərin küləklər.
Gələr tibb bacısı iniltisinə,
Yaralı igidə gətirər su da,
Əsgər içə bilmir, istəyirsə də,
Dağılıb tökülür yerə su qabdan.
Gözünü zilləyib baxır, danışmır,
Bir bahar saplağı girir ağzına.
Ətrafda nə divar, nə də ki, dam-daş,
Buludlar dolaşır göyün üzünü.
Ondan xəbəri yox doğmalarının,
Bilmirlər can verir çölün düzündə,
Ölümcüldür onun aldığı yara…
Cəbhə məktubları çox uzun gedir.
Ruscadan tərcümə
16.02. 2019
Samara
DAVİD SAMOYLOV
(1920-1990)
Вот и все. Смежили очи гении…
Vəssəlam. Dahi yumdu gözlərini.
Və tutulduqca, qaraldıqca səma,
İndi öz səslərimiz sanki dinir,
Yayılır ruhu çəkilmiş otağa.
Nə danışsaq — yapışıqsız və boyat,
Dumanlı, can sıxandı söhbətlər.
Bizə gör indi necə hörmət var!
Yoxdur onlar. Nə istəyirsən, elə.
Ruscadan tərcümə
15.02. 2019
Samara
После более чем недельного перерыва редактор агентства Туран Шахин Гаджиев опубликовал продолжения отчета о своей поездки в столицу Армении. Роман еще не завершен, но интриги как не было с самого начала, его не следует ожидать и в следующей части. Все понятно: господин Гаджиев получил пинок под зад в Ереване. По-другому не могло и быть.
Зачем господину Гаджиеву нужен был этот вояж, который, по его собственным словам, согласовывался несколько месяцев. Журналист пишет, что его «прежде всего интересовал вопрос: что изменилось в Армении после смены власти, каковы настроения людей, есть ли надежда, что с командой Пашиняна можно будет договориться?»
О том, что изменилось и что осталось неизменным в Армении, можно было бы узнать, не съездив в Ереван. В Армении СМИ свободны, они отражают весь спектр мнений по всем важным для граждан вопросам. Поэтому позицию граждан, отдельных политических групп и движений легко можно узнать через средства массовой информации страны. Что касается официальной точки зрения Еревана, она, думается, в Баку хорошо известна, министры иностранных дел двух стран встречаются постоянно. Поэтому официальные лица вряд ли могли бы сказать нечто такое, что они не говорят своим партнерам во время переговоров.
Такие журналистские поездки полезны лишь в том случае, если там есть серьезный сегмент населения, имеющий отличную от официальной точку зрения на существующую проблему. На Ближнем Востоке такие контакты происходят, потому что есть в Израиле немалые сторонники создания Палестинского государства, а среди палестинцев есть немало тех, кто за признание права Израиля на существование. Поэтому там встречаются общественные деятели, проводятся совместные концерты, футбольные матчи. Журналисты, естественно, встречаются. А тут что? Есть ли в Ереване хотя бы один политик, который имел бы на карабахскую проблему точку зрения, устраивающую Азербайджан? Таких нет. Среди граждан Армении, которые служат в армии, выходят на демонстрации и митинги, меняют правительства и смещают президентов, тоже по этому вопросу существует единое мнение, заключающееся в том, что Карабах они завоевали кровью и отстоят его любой ценой. Так как в свое время вопрос с оккупированными территориями вокруг Нагорного Карабаха не был решен, то есть была упущена возможность их возвращения, теперь, судя по всему, в Армении твердо решили эти районы не возвращать тоже. Иначе бы зачем их активно заселяли?
Думается, Шахин Гаджиев, раз уж съездил в Ереван, мог бы поставить хотя бы один важный и эффективный вопрос: Именно вопрос об армянских поселениях, которые создаются, например, в Лачине, Зангелане, других оккупированных районах. Разговоры об уступках в вопросе по Нагорному Карабаху выглядят просто простой болтовней, если территории за пределами автономной области многие годы активно заселяются.
Когда наша, азербайджанская сторона говорит об уступках, невольно испытываешь неловкость. Была война, армяне победили с огромным преимуществом, чему свидетельство размер утраченной территории. Я не политик, не ученый, не стану разбираться в причинах, я только констатирую факт. И вот теперь побежденная сторона обращается к победившей стороне и говорит: уступи. С какой стати? Какие у нас козыри? Вооружение? Но вооружение, хорошая оснащенность армии не гарантирует успех, чему много примеров, в том числе в современной истории Ближнего Востока. Наши официальные лица, официальные журналисты и прочие демагоги и болтуны армян стращают повторением победоносной апрельской войны 16 года. Но разве она была победоносной? Сколько азербайджанских солдат и офицеров (рабоче-крестьянские дети) полегли за две бесполезные высоты?
К сожалению, к концу второй части своего опуса Шахин Гаджиев вновь полез в жуткие дебри армяно-турецких отношений. Но нам, азербайджанцам, какое дело до геноцида армян? Разве в 1915 году Азербайджан не был частью России и наши военные не служили в российской армии? Почему туркам самим не решать свои проблемы с армянами?
Роман господина Гаджиева еще не окончен, но с полным основанием можно сказать, что единственным результатом его вояжа в Ереван стал пинок, который он получил практически от всех собеседников. Иначе быть не могло. Если ты на ринге повержен, не можешь на равных говорить со своим соперником за его пределами…
14.02. 2019
Самара
OSİP MANDELŞTAM
Мы с тобой на кухне посидим,
Сладко пахнет белый керосин.
Oturarıq biz mətbəxdə sənlə,
Şirin iyi var kerosinin də.
Bu – kömbə çörək, bu – iti bıçaq,
Primusu da yaxşı sazlayaq.
Ciyə yığ gətir ya da bir taya,
Səhərə qədər səbət toxuyaq.
Vağzala gedək sabah obaşdan,
Tapa bilməsin bizi bir adam.
yanvar 1931
Ruscadan tərcümə
OSİP MANDELŞTAM
(1891-1938)
Мы с тобой на кухне посидим,
Сладко пахнет белый керосин.
Mətbəxdə oturaq, baş-başa verək,
Kerosin ətrini sinəyə çəkək.
Kömbə çörək də var, iti bıçaq da,
Doldur primusu qapağınacan.
Ya da kəndir gətir yekə bir topa,
Gecə səhərəcən səbət toxuyaq.
Sonra da vağzala çıxıb gedək ki,
Axtaran olsa da, tapmasın heç kim.
Yanvar 1931
Ruscadan tərcümə
08.11. 16
Sübü bacımın xatirəsinə
O vaxtlar ikiydi o kəndin adı,
Qırmızı Urxana, bir də Sibirkə.
Yaxında molokan kəndi də vardı,
Bu “Sibir” ruscadan gəlirdi bəlkə.
Yəqin gediş-gəliş çətinliyindən,
Onların gözündə bu kənd Sibirdi,
Bankədən çox uzaq deyildi hərçənd,
Yağış yağan kimi yol kəsilirdi…
Qom divarlı evlər üzü qibləyə,
Düzülüb gedirdi Kür qırağıyla.
Elə ki qalxırdı dəniz küləyi,
Bağa-bostana su çəkirdi çarxlar.
Hava qaralanda on-on beş qayıq,
Ağbalıq ovuna çıxırdı birdən.
Adamlar fəhləydi, tutulan balıq,
Yerli vətəgənin, idarənindi.
İdarə yanında uca dirəkdən,
Asılan fənərin gur işığında,
Puşkinin bir uşaq kitabını mən,
Oxuyardım… o vaxt mən də uşaqdım.
Səkkiz-doqquz yaşda. Yay aylarında,
Gəlib bacımgildə qonaq qalardım.
Nə döyər məni, nə danlayardılar,
Hələ başım hərdən sığallanardı.
Yeznə Zülfüqar da sakit adamdı,
Kələ-kötür üzü elə gülərdi.
Səssiz-səmirsiz də getdi dünyadan,
Gizlədib saxladı içində dərdi.
O fənər işığı, o yel çarxları,
Bostanlar və ətri təzə xiyarın.
Yadımdan nədənsə hələ də çıxmır,
Girir vaxtaşırı yuxularıma.
Mehriban bacımın qarabuğdayı,
Üzünün işığı həmişə yanar.
Məni, eybəcər və kifir uşağı,
Sevənin cənnətdə bəlkə yeri var…
Sibir deyilsə də, Sibir tərəfdir,
Mənim on illərlə qaldığım ölkə.
Sibirkə adında uzaq o kəndin,
Çetməz ölənəcən istisi bəlkə…
13.02. 2019
Samara
Süleymanın xatirəsinə…
Dünyadan getdiyin on iki ildir…
Ağac əkilsəydi qəbrinin üstdə,
Elə ucalardı, kölgəsi indi,
Qonşu məzarlara bəlkə də bəsdi.
Seyrəlir, çəkilib gedir duman tək,
Sənin xatirənsə on iki ildə,
Üzülür sevgini yaşadan ürək,
Soyuyur, toxtayır incidilən də.
Özünə yüz il də çətin bəs elər,
Xurma kölgəsində, su qırağında,
Mələk qanadıyla sığal çəkilə,
Gedə mindən biri ağrılarından.
11.02. 2019
Samara
Sağlam həyat tərzi keçirə bilsən,
İçməsən, çəkməsən, qızarma, yağlı,
Qıcqırmış, turşumuş, köhnə, dünəndən
Qalanı yeməsən, lap ertə qalxıb
+
Səhərlər ya qaçsan, işləsən ya da,
Axşam da yerinə lap ertə girsən,
“Gecən xeyrə qalsın” deyib arvada,
Yuxuda bir özgə xanımı görsən,
+
Yenə ertə qalxıb yorğa yerisən,
Hər yoldan keçənin gülsən üzünə,
İlıq yumurta və “herkules” yesən,
Ələ ala bilsən işdə özünü,
+
Özündən böyüklər danlasa birdən,
Özünü o yerə əgər qoymasan.
Naharda iştahın olsa yerində,
Həzm eləyə bilsən yeməyi asan,
+
Gəzsən axşam üstü su qırağında,
Gələnə qabaqdan, gedənə daldan,
Baxsan, cavanlığı salaraq yada,
Gəlib evə çıxsan kefi kök halda,
+
Oturub şam yesən arvad-uşaqla,
Doymamış süfrədən çəkilə bilsən,
Və yatsan, mətbəxdə qabla-qaşıqla,
Arvadın əlləşib düşəndə əldən,
+
Səhər yorğa qaçıb, herkules, omlet
Yeyib yenə getsən işinə əgər,
Nə siyasi durum, nə də siyasət,
Maraq oyatmasa səndə tük qədər,
+
Yanında əzsələr kimisə birdən,
Ötüb keçərsənsə gözüyumulu
Əlsiz-ayaqsızın olduğu yerdən,
Uzaq sala bilsən həmişə yolu,
+
Yanında hönkürüb biri ağlalsa,
Səni də tutmasa əgər ağlamaq,
Həmişə, hər yerdə ağıllı olsan,
Çəksən öz fikrini, dərdini ancaq,
+
Yüz il nədir, min il bəlkə yaşarsan.
Ölər həndəvərin, uzaq da ölər,
Qalmaz tanıdığın daha bir insan,
Ölüb gedər səni tanıyan itlər.
+
Yaxından, uzaqdan qurd ulaşması,
Eşidib titrərsən – qiyamətdəsən.
Nə bir kəsin qalar danışılası,
Nə bir yerin olar durub gedəsən.
+
İştahın da qaçar, qaçar yuxun da,
Qüssədən açarsan televizoru.
Görərsən ekranda dünya həmindir,
Müstəbid də həmin, ya da ki, oğlu…
08-09. 02. 2019
Samara
xeyrulla xayal 