Архивы

YAZIÇI — YAZAR. QAPIÇI — QAPAR? «»QARABAĞ 100 MİYON AVROYA QAPAR ALIR…»

Апр5

Azərbaycanda baş verənləri Eynulla Fətullayevin rusca saytından öyrənirəm. Eynulla Fətullayevi mən pis adam sayıram, ancaq ayrı əlacım yoxdur, azərbaycanca saytları oxumaq başağrısı və və hətta təhqirə məruz qalmaqdır. Çünki az-çox savadlı adam Azərbaycan saytlarını oxuyanda özünü söyülmüş kimi hiss etməlidir.

Eynullanın rus saytında mübtəda ilə xəbər uzlaşır. Azərbaycan saytlarında yox!

Azərbaycan jurnalisti yazır ki, “əsgərlər ölüb”. Bu bastard ərinir xəbərə cəm şəkilçisi əlavə etməyə, nə dilə hörmət qoyur, nə ölən əsgərlərə. Bu adam nə ata-ana tərbiyəsi görüb, nə də savadlı müəllimdən dərs alıb. Rejim bu əsgərləri insan saymayıb həyatlarının bahasını dəmir meddalla ödəyir, Azərbaycan jurnalisti də kasıb ailələrdən olan əsgərlərə aid feilləri təkdə işlədir – iki nəfər ölsün, on beş nəfər ölsün, fərqi yoxdur. “Ölüb!”

Hər bir inkişaflı dilin qanunla qorunan normaları, standartları olmalıdır. Azərbaycan qəzetlərinə, saytlara baxanda bu normaların, standartların olduğuna şübhə yaranır. Yəni monastıra öz nizamnaməsi ilə girənlər kimi, Azərbyacanda da hər kəs necə bilirsə, necə bacarırsa, elə də yazır. Yəni yaza-yaza öz qaydalarını, öz standartlarını yaradır. Çünki Azərbaycan jurnalisti ingilis, alman jurnalistlərindən deyil, Azərbaycan jurnalisti yazardır!

Hansı bastard bu “yazar” sözünü bizim heyvərələrin ağzına saldı? “Yazıçı” sözü kimin gözünə soxulur, kimin qulağını deşirdi? Əgər “yazıçı” sözü “yazar”la əvəz edilirsə, o tipli başqa sözlər niyə dəyşilmir?

Yazıçı – yazar

Satıcı – satar

Alıcı – alar

“Təzə bazarda satarla alar arasında dava düşüb. Satar aları bıçaqlayıb. Qalan alarlar qaçıb dağılışıblar”. Yaxşıdır?

Qapıçı – qapar

“Azərbaycan millisinin qaparı bir oyunda 28 top buraxıb dünya rekordu qazandı”.

“”Qarabağ” Mozambikdən 100 milyon dollara yeni qapar alır”.

Sağıcı – sağar

“Paşaholdinqin Şəki təsərrüfatında hər sağar bir inəkdən 100 litr süd sağır. İlham Əliyev qabaqcıl sağarlara medal verdi”.

“Zatən” nədir? İndi “zatən” deyənlərin dədə-babası bu sözü dilinə gətirmişdi?

Az qala min il yarım əvvəl gələn “mədəniyyət” sözünün yerinə niyə bəzi vələdəzzinalar “kültür” deyirlər və yazırlar?

Bir partiya rəhbəri var… Partiya yəqin ki, qondarmadır, yoxdur. Ancaq rəhbəri var: Sahib Kərimov. O, “kültür” deyir. YouTube-da danışanda öz nitqindən elə vəcdə gəlir ki, “zatən”, “komutan”, “kültür” dedikcə şəhvani ləzzət aldığına şübhə qalmır…Adına, soyadına baxın: Sahib, Kərim… Ərəb sözləridir…

Əsgərlər ölmür, əsgərlər ölürlər…Ancaq oğru hökumətə baxanda, dillə belə barbar rəftar edənləri görəndə və eşidəndə əsgərlərin havayı yerə öldüyünü düşünb yanırsan…

Martın 21-də Zəngilanda bayram şənliyindən çəkilmiş süjeti YouTube-da gördüm. Şənliyi Bakıdan getmiş aparıcılar(bəlkə aparlar?) aparırdılar. Hər iki gənc türk ləhcəsi ilə tanışırdı. Yəni özünü tülkülüyə … pardon, türklüyə qoymuşdu. Guya İstambildan ya Ankaradan gəliblər. Bu bastardları, bu vələdəzzinaları eşitdikcə fikirlərşirəm ki, mənim kəndçim niyə o yerlərdə erməni gülləsindən öldü? Bu şərəfsizlərə görə? Bunlar dünən özlərini rusluğa qoyurdular, bu gün osmanlını yamsılayırlar. Əgər milli dil belə tapdanırsa, onda Azərbaycan əsgəri kimdən, nədən ötrü canından keçir?

İngilislərdə Şekspir, almanlarda Göte, ruslarda Puşkin milli dillərin yüksək bəddi nümunələrini yaradıblar. Farsların da Hafizi, Sədisi, Xəyyamı var. Onlar, əsrlər keçsə də,  millətin dil-mədəniyyət oriyentirləri olaraq qalırlar. Bizim ədəbiyyatın rəsmi klassiki fars dilli Nizamidir. Biz onun dilini bilmirik, dövlət klassik elan etdiyi şairin dilini məktəblərdə tədris də eləmir. Biz Süleyman Rüstəmin, Səməd Vurğunun bərbad tərcümələrini oxuyub deyirik ki, bu, Nizamidir…

Farsları da elliklə düşmən sayırıq. Yəqin Nizamidən başqa…

Zatən…

Yunan Kavafisin şeiri var: “Barbarların intizarında”.

Barbarlar bizə çoxdan gəliblər. Televizora baxın, qəzetləri oxuyun, deputatlara,  jurnalistlərə… pardon, yazarlara qulaq asın, görərsiniz ki, ölkə barbarların əsarətindədir…

05. 04. 2023, Samara

HƏYƏTDƏ BANLADI BEÇƏ, ABBASLI SƏSLƏDİ LİNÇƏ…

Фев1

Hər dəfə Tural Abbaslını YouTube kanallarında görəndə vətən yadıma düşür və Məşədi İbad demişkən, halım pərişan olur. Vətən deyəndə ki, ölkənin hamısı yox, kiçik bir kənd və o kənddəki evimiz, bağımız, həyətimiz, həyətdə gəzən toyuq-cücə…

Mən yay aylarında oxuduğum kitabı kənara qoyub toyuq-cücəyə baxmağı çox sevərdim. Mən  baxdıqca cücələr böyüyüb fərə olurdular, beçə olurdular. Fərələr beçələrin qabağında nazlanıb  özlərini dartdıqca beçələrin təzə çıxan pipiklərində qızartı artırdı, yəqin ki, bu, eşqdən olurdu. Beçələrdə eşq həvəsi artdıqca onlarda oxumaq, yəni banlamaq, sevgilərini bütün kəndə yaymaq həvəsi oyanırdı, Gücənirdilər, cürbəcür qırıq-qırıq səslər çıxırdı…

Beçələr pərt olurdular, cücələr qaçıb gedirdilər…

Mən Tural Abbaslını görəndə, xüsusən səsini eşidəndə, o beçələr yadıma düşür…

Ah, vətən! Ah, vətənimin toyuqları, cücələri, fərələri…

Axşamlar isə çaqqallar ulaşırdlar. Ancaq bu ayrı məsələdir…

Hə, bu Tural Abbaslı Əvəz Zeynallının YouTube kanalında  səsinin cır yerinə salaraq və təzə banlayan beçələri xatırladaraq çığırırdı ki, türk bayrağının ipini kəsən Fuad İsmayılov linç olunmalıdır. Yəni bu “linç” sözünü mən düz başa düşürəmsə, Tural Abbaslı tələb edir ki, Fuad İsmayılov məhkəməsiz-zadsız asılmalıdır. Bir vaxt Amerikada ağların qaraları asdığı kimi.

Bu beçəyə oxşayan cənab partiya sədridir. Yəqin bu partiyada bir özüdür, bir də…Yox, təsəvvür edə bilmirəm ki, belə adamın başçılıq etdiyi partiyada ikinci bir adam da ola. Yəqin elə tək özüdür.Və yaxşı ki, tək özüdür. “Linç”çilər partiyası, kuklsklançılar bizə lazımdır?

İnternetdə bu “partiya”nın ideologiyası haqqında oxuyuruq: “Ağ Partiyasının doktorinası (İnternetdə belə yazıklıb: “doktorina” – M.Ə.)“Milli nizam»… “yeni osmançılıq» siyasətinin türk-islam coğrafiyasında təbliği…”

Milli nizam nədir? Bir şey başa düşdünüz? Nizam – universal kateqoriyadır, nizamın nə millisi? “Yeni osmançılıq” nədir? Əvəz Zeynallı kimi “kötü” deməliyik? Hüseyn Cavid kimi “ana” əvəzinə “anne”?

Bu adamın problemi və cəmiyyət üçün təhlükəliliyi bilirsiniz nədəndir? Cahiillikdən! Çünki bu adam təhsil almayıb. Guya “Müstəqil Azərbaycan universitet”ində oxuyub. Bu universitet hardadır? Orda hüquq əvəzinə “linçləmə” dərsi keçirdilər?

Mən əminəm ki, Tural Abbaslı qırxa yaxınlaşan yaşı ərzində dəfələrlə  bayraq ipi kəsməkdən min dəfə pis hərəkətlər edib. Və Tural Abbaslı həmin linçləmə şüuru ilə özünə yanaşsa, görər ki, tikə-tikə doğranmağa layiqdir.

Ağ partiya, ağ yalan partiya –belə hərəkətlərdən deyilmi?

Qəribədir ki, İnternetdə yaşı qırxa çatmış bu adamın haçansa bir gün də olsun ictimai-faydalı işlə məşöğul oldğöu barədə məlumar yoxdur…

“Linç”ə publik çağırışda cinayət tərkibi var və bunun üçün təkcə beçəyə oxşayan ağ yalan partiyasının rəhbəri yox, həm də Əvəz Zeynallı cinayət msuliyyəti daşıyırlar. Sabah bir osmanlı başlıxarab Fuad İsmayılovı öldürsə ya ona xəsarət yetirsə, Tural Abbaslı günühkar sayılmalıdır…

Eh, vətən! Bəzi insanlar xoruzları, bəziləri beçələri, fərələri xatırlatsalar da, onlar heç bir xoş təəssür yaratmırlar. Heyf deyildi əsl toyuq-cücə, kənd həyəti, kənd həyatı, evimiz!..

Axşamlar çaqqallar uLaşardı…Səhərə yaxın bir dəfə də…

Ancaq bu ayrı söhbətdir…

Sözümü bir yapon hokkusu ilə bitirmək istəyirəm:

Darvazamızı fələk vurubdur

Həyətdə banladı beçə

Tural Abbaslı səslədi linçə..

Mirzə Əlil

01. 02. 2022

ALMA ALMAYA BƏNZƏR, HEYKƏL HEYKƏLƏ YOX…

Янв22

                            Çexovun “Buqələmun” hekayəsinə nəzirə

Nazir Vilayət Eyvazov prezidentə məruzə edir.

— Əlahəzrət, iki nəfər antimilli ünsür heykəli zədələyib…

-Tez tutun

— Tutmuşuq, əlahəzrət.

— Hərəsinə on beş il. Yox, birinə on beş, o birinə iyirmi il. Hansı çox sağlamdırsa, ona iyirmi il, çünki on beş ilə ölməz… Mənim atamın heykəlini zədələyəni elə zədələrəm ki, heç İsrail həkiməri də düzəldə bilməz!

— Əlahəzrət, zədələnən ulu öndərin heykəli deyil, Hacı Zeynalabdinin heykəlidir.

— Vilayət, belə de də. Bu ayrı məsələ. Yəqin o uşaqlar zarafat eləyiblər. Hacı özü zarafatsevən  olub. Yanından keçən adamı birdən qamarlayıb qıdıqlayıırmış…Ona görə mən onun heykəlini yerdən qoydum ki, gəlib-gedənlə zarafatlaşsın. O uşaqları buraxın getsin. İndi zarafatdan ötrü cavanları türməyə bassaq Avropa, Amerika bizə nə deyər?

— Deyər korrupsionerik…

— Onu deyə bilməzlər, qələt elərlər… Ancaq danışarlar boş-boşuna …Uşaqları buraxın…Ciblərinə də…

— Anaşa qoyaq?

— Yox, anaşa niyə? Cib xərcliyi qoyun… Gedib yeyib-içsinlər. Stress keçiriblər…

Mirzə Əlil

22.01. 2022, Samara

AZƏRBAYCANDA BİR QAZİ VAR, O DA PREZİDENT

Янв21

Azərbaycan mətbuatında “qazi” sözünə rast gələn kimi nə qədər çalışıram  gözümün qabağına müharibə iştirakçısı, əlili gətirim, gətirə bilmirəm. Özümü yumruqlayıram, Tofiq Yaqublu kimi hətta  öz-özümə kəllə atıram – alınmır. Gözümün qabağına “Məşədi İbad”ın son səhnələri gəlir: “Gedin, gedin, qaziyə deyin, qoy kəbini kəssin…” Bir də Mola Nəsrəddin lətifələrindəki qazilər yadıma düşürlər. “Kişi ağzında qızıl kimi söz danışır, sən qaz kimi boğazını uzadırsan…”

Əslində indi bizim veteranlara aid “edilən “qazi” sözü və şəriət məhkəməsinin hakimi mənasında qolan “qazi” sözü ərəbcə iki müxtəlif sözdür, onların yazılışı da fərqlidir. Bizdə qismən dilin fonetik kasıblığından iki sözü eyni cür yazıb omonimə çeviriblər. Ancaq “hakim” mənasında olan “qazi” sözü bizə nəinki tanış, hətta doğmadırsa, “döyüşçü” mənasında “qazi” sözünü”  patriotlar-puristlər dilimizə soxuşdurublar. Bu başabəla dil patriotları guya dilimizi əcnəbi sözlərdən təmizləyirlər. Bu necə təmizlikdir: ikinci ərəb sözünü, həm də təhrif olunmuş halda, dilə salmaqla?

Efron Və Brokqauzun ensiklopedik lüğətində oxuyuruq: “Гази (араб. غازي‎) — название вольных воинов, почётный титул мусульман, воевавших против неверных. Понятие встречается в мусульманских источниках c X—XI веков”.

(Şəriət hakimi mənasında olan «qazi» sözü isə belə yazılır: قَاضِي)

Yəni “qazi” – kafirlərə qarşı vuruşan sərbəst, azad döyüşçü. “Ğazv” – “həmlə” sözündəndir.

Latın mənşəli gözəl “veteran” sözü kimin gözünü ya qulağını deşirdi?

Veteran ya müharibə əlili mənasında işlədilən “qazi” sözünü xalqın yadddaşınin, şüurunun iliyinə yeritmək üçün gərək “Məşədi İbad” və Molla Nəsrəddin  lətifələri qadağan oluna.

“Gedin, gedin, qaziyə deyin…”

Lətifələrdə qazi, indiki dillə desək, korrupsionerdir. “Kişi ağzında qızıl kimi söz danışır…”

Ancaq bu lətifələrin birində müsbət qazi surəti var. O da Molla Nəsrəddinin özüdür.

Bir dəfə Molla müvəqqəti qazi təyin edilir. Yanına iki nəfər gəlir, biri o birindən şikayətçidir, deyir bu cənab mənə kəllə vurub. O cənab isə deyir ki, yox, bu cənab kəlləni özü özünə vurub…

Qazi molla məəttəl qalır. Deyir gedin bir az gəzin, mən fikirləşim. Onlar gedəndən sonra Molla məhkəmə eksperimenti keçirir ki, görsün öz-özünə insan kəllə vura bilər ya yox. Çox tullanır, az tullanır, axırda başı divara dəyib partlayır…

Ərizəçilər qayıdanda başı sarıqlı Molla cavabdehə deyir ki, kəlləni sən vurnmusan, o öz-özünə kəllə atsaydı, onun da başıı mənimki kimi yarılardı…

Hakim mənasında “qazi” sözü Azəribaycanda ancaq bir nəfərə aid edə bilər, o adam da prezidentdir. Çünki bütün hökmləri, xüsusən ən absurd hökmləri o çıxarır. Yəni Tofiq Yaqublunun başını dönə-dönə divara vurduğunu, buna görə də başını yox, gözlərinin xəsarət aldığını iddia edən qazi İlham Əliyevdir. Ancaq bu hökmü çıxarmamışdan qabaq əlahəzrət preziden gərək məhkəmə eksperimenti keçirəydi, yəni başını divara vuraydı. Onda görərdi ki, baş yarılır ya gözlər şişib örtülür…

Ona görə də bizim qəhrəman döyüşçülərimizə qazi deməyin, onlara gözəl “veteran” sözü yaraşır. Ölkədə bir kişi olduğu kimi, qazi də bir nəfərdir. Ancaq gərək bu qazi  də Mola Nəsrəddin kimi ədalətli ola, hökm çıxarmamışdan qabaq istintaq eksperimenti keçirə…

Öz üzərində…

Mirzə ƏLİL

21.01. 2022, Samara

GUYA İCMA ŞAMINA QIYMAYAN İMAM ƏLİNİN DOQQUZ RƏSMİ ARVADI OLUB, PEYĞƏMBƏRİN HƏM QIZINI, HƏM NƏVƏSİNİ ALIB…

Янв16

Qurban Məmmədli başıpozuq adamdır, hərçənd istedadlı və fərasətlidir. Ancaq xalq lideri olmaq üçün istedadlılıq və fərasətlilik zəruri şərtlər olsa da, kafi  şərtlər deyildir. Qurban Məmmədli özünü xalq lideri kimi görür. Və başa düşür ki, xalq onu öz lideri kimi görnür, You Tube-da ona baxan bir neçə min adam da, əlbəttə, xalqdandır, ancaq xalq deyil. Qurban Məmmədli bunun səbəbini xalqın cəhalətində, savadsızlığında, ölkə taleyinə biganəliyində və hətta biqeyrtliliyində görür. Hüquqşünas kimi Qurban Məmmədli əjdaha deyil, ümuiyyətlə, Azərbaycanda nəinki Koni, hətta Reznik, Padva kimi hüquq əjdahaları yoxdur. Azərbaycanlının Qaradağ daşları qalınlığında olan hüquq kirtablarını , anqlo-sakson hüquq sistemminin əsaslarını, məcəllələri vurma cədvəli kimi əzbərləyib öyrəndiyini təsəvvür etmək çətindir. Ordan-burdan – hə. Mükəmməl – yox!

Jurnalist kimi də Qurban Məmmədli Larri Kinq ya Pozner deyil. Yəni qırxında öyrənir… Jurnalistlik peşəsində onun bacardığı ən yaxşı fənd manipulyatorluqdur ki, bu da onu yaxşı xarakterzə eləmir.

Son vaxtlar Qurban Məmmədli xomeynilik sənətinə yiyələnmək istəyir. Xomeynilik, mənim fikrimcə, müsəlman ruhaninin siyasətə qatılmağıdır. İndi Qurban Məmmədli tez-tez You Tube çıxışlarında hədislər danışır, Quran surələrindən fraqmentlər oxuyur, imam Əlidən sitatlar gətirir. Saqqalını bir az uzatsa və başına çalma qoysa, Xomeynidən seçilməz. (Hərçənd Qurban Məmmədlini, deyəsən, Xomeyni zirvəsi də təmin etmir, ondan yuxarıya, lap yuxarıya iddiası var. «Azərfreedom ailəsi» — «Əhli-beyt»in Qurban Məmmədli variantıdır, yəni ki, elə bilin fransız rəssamları «Əhli-beyt»ə karikatura çəkiblər…Son vaxtlar «Ailə» üzvlərinin bir-biriylə boğuşmağı, bir-birlərinə «oğraş» demələri» bu virtual karikaturadakı cizgiləri daha da qatılaşdırır…) Və əgər Xomeyni Parisdən İrana triumfla dönmüşdüsə, niyə Qurban Məmmədli Londondan belə bir zəfərlə Bakıya qayıda bilməsin?

Mənim onun qayıtmağı ilə işim yoxdur. (Hərçənd You Tube-da onun veilişlərinə baxan bir hneçə min adamın dəstəyilə belə bir qayıdış, əlbəttə mümkün deyil. Üstəlik bu bir neçə min «fanat»ın da əksəriyyəti boşboğaz, demaqq və zəvzəkdir, Qurban Məmmədlinin verilişlərinə şoulara baxdıqları kimi baxırlar, heç bir nizamlı siyasi fəaliyyətə qabil və əzmli deyildir, səviyyələri isə yazdıqları şərhlədrən bilinir).. Mənim işim imam Əlidən gətirilən sitatlarladır. Onlar hansı mənbədəndir? Əli nə isə deyibdisə, onu kim yazıb? Haçan yazb? Deyəndə? Ölümündən yüz il sonra, beş yüz il sonra? O sitatların Əliyə mənsub olduğuna nə sübut var? Həm də Əlidən yeni-yeni sitatlar gətirirlər – bu nə olan işdir? İnsan min üç yüz il qabaq öldürülüb…

Şiə ruhaniləri, indi onlara qoşulub onların başında durmaq arzusuna düşən Qurban Məmmədli Əlini ən yüksək əxlaqlı insan nümunəsi kimi qələmə verirlər. Bütün hallara uyğun gələn Əli sitatları var. Oturmaq, durmaq danışmaq, gülmək, arvad almaq, yemək, içmək, xəstələnmək, doğmaq, ölmək, boşamq – bunların hər birinə Əli ən müdrik rəyini verib ki, şiə cəmiyətinin nə məhkəməyə, nə müəllimə, nə həkimə ehtiyacı qalır.

Əlinin müstəsna düzlüyü, sadəliyi, qənaətcilliyi , icma malını göz-bəbəyi kimi qorumağı dillərdə dastandır. Şeyx Qurban Məmmədli nəql edir ki, bir gün — yəqin axşam, ya da gecə — həzrət Əli bir nəfərlə dövlət məsələlərini müzakrə edirmiş. Sonra keçirlər şəxsi söhbətə. (Yəqin təzə, sütül bir arvad almaq barəsində). Bu an həzrət Əli qabaqlarındakı şamı cəld söndürür, yanındakı mücrüdən şam çıxarıb onu yandırır. Həmsöhbəti təəccübünü bildirəndə həzrət Əli deyir ki, bayaq qabağımızda icma şamı yanırdı, biz də icma məsələlərini müzakirə edirdik. İndi şəxsi söhbıtə keçdik, təzə arvad almaqdan danışırıq, ona görə daha icma şamını yandıa bilmərəm, gərək öz şamımı yandıram, çünki mən Azərbaycan prezidenti kimi korrupsioner deyiləm…

Bunu şeyx Qurban Məmmədlidən eşidən soydaşlarımdan neçəsi həzrət Əlinin fövqəladə düzlüyünə heyran olaraq qəşş edib yıxılıb…

Şiə ölkələrində, o cümədən Azərbaycanın şiə hissəsində mollalar bu şam əhvalatıyla eşidənləri vəcdə gətirib ətək-ətək pul qazanırlar…

İndi qayıdaq şama. İcma şamına. Şam elə həzrət Əlinin vaxtında da elə bahalı şey olmazdı. Deyək ki, şəxsi söhbət zamanı şamın parası yandı —  bununla xəzinə dağıacaqdı?

Əlbəttə, mənə deyə bilərlər ki, məsələ qiymətdə deyil, nümunədədir, həzrət Əli icmanı icma malına hörmətə, sədaqətə öyrədir, bunu özündən başlayırdı…

Hə, özündən başlayırdı… Siz öləsiniz…

Siz bilən, bir arvad saxlamaq neçəyə başa gələrdi? Həzrət Əlini rəsmi 9 (doqquz!) arvadı olub. Çoxlu da kənizi. Bütün bu arvadlardan həzrət Əlinin 34 (otuz dörd!) uşağı olub. Bir kəndin adamıdr! Həzrət Əlinin nə qədər qazancı var imiş ki, bu qədər arvad-uşağı saxlaya bilirmiş? Nəzərə alın ki, bu on beş arvadın hər biri ayrı mülkdə yaşamalıydı! Və on-on beş arvad saxlayan kişi bəllkə də yeddinci əsrdə nümunə ola bilərdi. İndi ola bilməz. Belə adamlara arvadbaz, seksoqolik, seksual manyak, sekslə qayğılanmış deyirlər. Bu qədər uşağı istehsal eləmək üçün kişi gərək nəinki gecə, hətta gündüz də qan-tər içində çalışa…

Qurban Məmmədli öz qızını yəqin ki, yeddi-səkkiz arvadı olan kişiyə verməz. Hansı abırlı kişi qzını hərəmxanaya verər?

Və London şeyxi Qurban Məmmədlinin yadına salıram ki, icma şamını göz-bəbəyi kimi qoruyan Həzrət Əli peyğəmbərin əvvəl qızını, sonra nəvəsini alıb…

Həzrət Əlnin bir arvadı olsaydı belə, hətta İsa kimi arvadsız olsaydı belə o, indiki insan üçün nümunə ola bilməzdi. O insanlar quldarlıq dövrünün adamlarıdırlar. Onlar qul alıb-satıblar. Cəmiyyət qullara və qul sahiblərinə bölünüb. İnsan başı kəsmək toyuq başı kəsmək kimi bir şey olub. İndi hətta Azərbaycan kimi qəddar ölkədə də ölüm hökmü yoxdur. Qadınları hərəmxanaya yığmırlar.

Əlinin düzlüyü mifik yox, həqiq olsaydı belə indiki müsəlmanları oğurluq eləməkdən saxlaya bilməz. İnsanları qanunu pozmaqdan hüquq-nmühafizə orqanlarının saflığı, cəzanın qaçılmazlığı, dövlətin seçkili nümayədələr vasitəsilə, mətbuat vasiitəsilə xalq nəzarətində olmağı saxlaya bilər. Əgər dövlətdə bütün rəhbərlik oğrulardan ibarətdirsə, vətəndaşlar necə oğurluq eləməsinlər? Bəlkə də vətəndaş qonşu çəpərindən onun həyətinə uzanan budaqdan almanı ya narı dərməz, ya da dərib yiyəsinə qaytarar. Ancaq pis qorunan ya da yiyəsiz görünən dolu kisəni dalına atıb aparar. Çünki hamı oğurlayır – prezident, nazir, deputat, məmurlar. Kiçik adam, sadə insan oğurluq eləyəndə özünü oğru saymır, düşünür ki, ondan oğurlananın bir hissəsini qaytarır. Və oğurlamaqdan utanmır da. Utanmaq insan ləyaqətinin təzahürü, göstəricisidir..  Bu cəmiyyət isə insanı ləyaqətdəm mərhum edir, ləyaqətlə yaşamaq qanunsuz Kalaşnikov gəzdirmək kimidir, ləyaqətlə yaşamaq istəyənin günü qara olar…

Belə-belə işlər…

Nə şam, a kişi! On-on beş arvad, bir sürü uşaq… İndi özün hesabla bunun xərcini…

Şeyx Qurban! Burax bu işin başını. Get Londonda futbola, flarmoniyaya, operaya, get Gertsen gəzib-dolaşan yerləri gəz… Gertsenin kitablarını oxu. Təhsilini təkmilləşdir. Hərdən ağıllı nəvənə zəng vurub yaxşı söhbətlər elə….Kütlə rəhbəri olmaq iddian səni məhv edər…

Gecə öz puluna aldığın bir şamı yandırıb otur işığında, yaxşı fikirləş…

Mirzə Əlil

P.S. Qurban Məmmədliyə tənqidi münasibətimə baxmayaraq, qanlı «Tərtər işinin» araşdırılması sahəsində onun gördüyü işin müsbət tərəflərini yüksək qiymətləndirirəm. Və arzu edərdim ki, bu işi gələcəkdə manipulyasiyalarsız, əsl hüquqşünas və hüquq madafiəçisi kimi, napoleonluq iddialarından əl çəkərək aparsın.

M.Ə.

16. 01. 2022, Samara

ALFRED TENNİSON. QARANLIQ EV

Окт28

QARANLIQ EV[i]

Bu evin önündə durardım hərdən,

Burda küçə uzun, göz oxşamayan.

Ürək çırpınardı qapıda yaman,

Durub doğma əli gözlədikcə mən.

—

O əli ki, bir də sıxılmaz daha —

Yuxum çəklilibdir, halıma bir bax.

Ayaq sürüyürəm müqəssir sayaq

Səhər açılan vaxt qapı ağzına.

—

O daha burda yox; çox uzaqdasa,
Yenidən ucalır həyat səsləri.

Bu çılpaq küçəyə fani gün gəlir,
Qatını yararaq soyuq leysanın.

ingiliscədən tərcümə

27-28.10.  2021, Samara

=================

Alfred Lord Tennyson

Dark House

Dark house, by which once more I stand

  Here in the long unlovely street.

  Doors, where my heart was used to beat

So quickly, waiting for a hand.

—

A hand that can be clasped no more –

  Behold me, for I cannot sleep,

  And like a guilty thing I creep

At earliest morning to the door.

He is not here; but far away.

—

  The noise of life begins again,

  And ghastly thro’ the drizzling rain

On the bald street breaks the blank day.

[i] Bu şeir Lord Tennisonun dostu Artur Henri Hallamın xatirəsinə həsr etdiyi əsərdən 7-ci nəğmədir.

MARŞALİSSİMUS? QAZILARIMIZIN BAŞINA HAVA GƏLİB…

Июл27

Dünyada ən azad mətbuat olan Azərbaycan mətbuatı  xəbər verir ki, Azərbaycan qazıları İlham Əliyevə «marşalissimus» rütbəsi verməyi təklif ediblər.

Məşədi İbad demişkən, gedin, gedin qazıya deyin…

Yox , bu misal vecə gəlmədi.

Yadıma düşdü: Məşədi İbad demişkən, çox gözəl, çox pakizə…

Bir məsələ var: bu rütbəni kim verəcək? Rütbələri İlham Əliyev vermir? İndi durub deyəcək ki, mən marşalissimusam? Nəyə görə? Çünki qazıların başına hava gəlib?

Mirzə Əlil bir ekspert kimi sizə deyə bilər ki, marşalissimus rütbəsini Azərbycan prezidentinə dünyada ancaq bir adam verə bilər, o da Türkmənistan qırmızıdərililərinin rəhbəri Qurbanqulu Berdiməhəmmədovdur.

Ay qazılar, bəs siz belə qazısınızsa, niyə demirsiniz ki, yeganə qadın şəhid Arəstəyə nə üçün  bir orden də verilməyib? 

On səkkiz yaşlı sütül uşaqlar həlak olublar, onlara üçüncü dərəcəli dəmir medal verilib. Bu sizin qazı qeyrətinizə toxunmur?

Vallah, ayıbdır! Vuruşmusunuz, yara almısınız, əlil olmusunuz, ancaq qanacağınız yoxdur…

Bəlkə bu təklifi sizə dedirdən var? Kimdir o qurumsaq? Kimdir dünyanı azərbaycanlılara güldürən arsız və şərəfsiz?

Gül kimi qələbəni belə sarsaq təkliflərlə …-a döndərməyin…

Generalissimus Stalinin çopuruna and olsun!

Mirzə ƏLİL

24.07. 2021, Samara

SƏMƏD VURĞUN: «AĞIR FİKİRLƏRƏ DALMIŞ ŞAUMYAN… QAFQAZIN QARTALI…»

Июл24

İndi xəbər verim oxucuma mən

O “millət rəhbəri” Rəsulzadədən;

Toplamış məscidə müsəlmanları,

Yağlı vədələrə tutmuş onları;

Deyir: “Türkiyəni çağıraq gərək,

Bizə kömək olsun,  qılınc çəkərək,

Parlasın ədalət, mehri-hürriyyət,

Ucalsın göylərə şəfəqi-millət!..”

— Şarlatan

— Afərin

— Rəhbərə bir bax!..

— Vətəni yadlara bunlar satacaq!..

— Bir dayan!

— Nə dedin?

— O bir xaindir,

Sözünün pərdəsi millətdir, dindir…

Məscidi doldurur haray, qışqırıq,

Qarğış, hədələmə, söyüş, fışqırıq.

Mədənlər övladı cəsur bir insan

Yerindən sıçrayıb, danışır alan:

— “Ay rəhbər!” bəri vax! Çox 

                                           Lovğalanma

Çoşub, dəniz kimi heç dalğalanma!

Burnunu görürük bu pərdələrdən;

Ağzın köpüklənir danışanda sən. 

Süzüb gözlərini, qaşını çatma,

Ölkəni aldadıb, yadlara satma!

Yetər danışdığın millət adından,

Millət yuvasında ölür acından!

Bu yurdu talayan, dağıdan da siz,

Bugün- sabahlıqdır səadətiniz!”

Qoçular bürüyür bizim yoldaşı,

Kəsirlər xəncərlə düşünən başı,

Qoyulur köhnə bir divar üstünə…

Hörmət o yoldaşa, nifrət o günə!

……………………………………………………………

Ağır fikirlərə dalmış Şaumyan,

Xəyalı göyləri hey yara-yara,

Əlvida söyləyir qaranlıqlara…

Читать далее →

GƏDƏBİYYAT: ANAR MƏNƏ BAKIDA YÜKSƏK «BOMJ» STATUSU TƏKLİF EDİRDİ…

Апр29

Gənclik illərində Anara böyük rəğbətim olub. “Ağ liman” povesti, “Molla Nəsrəddin-66” məcmuəsi, kənd müəllimi işləyəndə “Qobustan” jurnalının təsadüfən əlimə keçən nömrələri Anarı mənim nəzərimdə nəslinin bütün nümayəndələrindən fərqləndirir və mən onun hətta bir vaxt Azərbaycanda Mirzə Cəlil, Sabir kimi mənəvi oriyentr olacağına ümd edirdim. Vaxt keçdikcə, xüsusən nəsr sənəti haqqnda təsəvvürüm genişlənib dəyişdikcə Anar nəsri, nə gizlədim, gözümdən düşürdü, onun bütün qüsurlarını görürdüm. Həm də görürdüm ki, bu adam bildiyi şeylərdən yox yox, bilmədiyindən və uydurduğundan yazır. Onun ən yaxşı bildiyi şey, məsələn, öz zümrəsinin, ilk növbədə öz atasının bolşevik riyakarlığı, bolşevik günahları ilə dolu həyatı idi. Yəni öz ailəndə monstr var, Təpəgöz  “Lenin” poeması adı ilə Təpəgöz yaradıb, salıb   Azərbaycan övladlarının canına, bu Təpəgöz poema onların beynini yeyib- dağıdır. Sən monstrla yaşayırsan, monstrdan doğulmusan, ancaq o sənin atandır, sən onu sevirsən. Bu kolliziyadan yaz… Ol Şopenhauer, Dostoyevski… Tolstoy mənsub olduğu zümrədən aman bilmədən yazıb, Çexov, Dostoyevski də elə. Anar isə elə gəncliyindən öz ailəsi ətrafında həqiqətə uyğun olmayan mif yaradır, yaxın gələcəkdə bu mifi rentaya çevirəcəyini planlayırdı. Bunu, əlbəttə, mən sonralar başa düşdüm. 1980-ci ilərin əvvəllərində başa düşdüyüm o idi ki, məsələn, avstriyalı Robert Muzil böyük nasirdir, Anar- yox. Sellincer nasirdir – Anar yox. Müriel Spark nasirdir, Anar – yox. Ancaq Anar mənim üçün oriyentirə çevrilə biləcəyinə hələ də inandığım xadim olaraq qalırdı. Və elə bu barədə mən ona, səhv etmirəmsə, 1987-ci ildə o vaxt Kuybışev adlanan Samaradan yazmışdım. Və minnətdarlıqla deyə bilərəm ki, Anar mənə makinada çap olunmuş üç səhifəlik cavab vermişdi və Azərbaycan nəsri və nasirləri barədə mənim tənqidi fikirlərimlə razılaşmadığını bildirib öz mülahizələrini ətraflı, həm də təmkinli, hörmətli tonda  yazmışdı. Sonralar Anardan qısa da olsa, daha iki ya üç məktub aldım. O mənə özünün iki kitabını da – rus və Azərbaycan dillərində — göndərmiş və Azərbaycana gələndə onunla görüşməyi təklif etmişdi.

Dəqiq yadımda deyil ki, bu görüş haçan olub. Günü yadımdadır – 4 aprel, çünki məni Bakıda müşayiət edən qardaşoğlunun doğum günüydi. İl 1989 ya 1990 olub. Çox gümün ki, 1990. Mən məzuniyyətdən qayıtmalıydım, Salyandan Bakıya bilet dalınca gəlmişdim. Qərara gəldim ki, Anara dəyim. İttifaq sədrinin gözləmə otağında çoxlu kişi oturmuşdu, onlar Leninin yanına gələn “xodok”lara bənzəyirdilər – hamısı üzülmüş, yorğun görkəmdə, qaşqabaqlı. Sonra mən katibənin dəvətiylə Anarın kabinetinə girəndə Anar mənimlə salamlaşan kimi bu “xodoklardan şikayət etdi: “Gün ərzində bir dənə müsbət emosiya almıram. Hamı bura şikayətə gəlir. Başa düşmürlər ki, bura Yazıçılar ittifaqıdır, şikayətləri başqa yerdə eləmək lazımdır…”

Anar özü də “xodoklar” kimi qaşqabaqlı idi. Mənə belə görüşlər üçün ənənəvi və hətta zəruri olan bir sual da vermədi, yəni Kuybışevdə vəziyyət necədir, zavodda nə iş görürsən, haçan gəlmisən. haçan gedirsən. Mən onun üçün “xodok”lardan biriydim. Mənə dedi ki, qayıtsan, burda təzə açılmış tərcümə mərkəzində işləyə bilərsən. Tez də əlavə elədi ki, “ancaq Bakı qeydiyyatın olmayacaq…”.

Mən Anara yazdığım məktublarda bir kəlmə də qayıtmaqdan yazmamışdım, heç nə istəməmişdim, sadəcə illərlə rəğbət bəslədiyim bir müəlliflə ünsiyyətə ehtiyacım vardı. Bu deyir Bakı qeydiuyyatın olmayacaq. Yəni kim bura gəlir ki?

O vaxt demədiyimi indi deyirəm: Ay Anar mmüəllim, siz mənim haramda “dəli” möhürünü gördünüz? Mənim milyonçu şəhər olan Kuybışevdə daimi qeydiyyatım var, yataqxanada, kiçik də olsa, ayrıca otağım var. İndi siz mənə təklif edirsiniz ki, gəlim Bakıda bomj kimi yaşayım? Məni hər tində qırmızıpapaqlılar saxlayıb şöbəyə aparsınlar? Ayıb deyil? A kişi, sənin adın-sanın var, necə yəni qeydiyyatın olmayacaq? Mənim Kuybışevdə gül kimi işim var, zavodda yükçüyəm, yükü vurdum – azadam, yükü boşaltdım – azadam, bir xəlvətə çəkilib Rembonu oxuyuram, Sellinceri oxuyuram, Folkneri, Sparkı oxuyuram…Heç sənin bəy babaların belə kef görməyiblər. İndi gəlim Bakıda qeydiyyatsız-zadsız bomj kimi yaşayım?

İnandırıcı olmasa da, mən onda Anardan qətiyyən incimədim, çünki onsuz da mənim Azərbaycana qayıtmaq fikrim yox idi. Anar özü isə, əlbəttə, gözümdən düşdü. Bu insandakı bürokrat təbiəti görmək, ilan soyuqluğunu duymaq üçün on dəqiqəlik görüş kifayət imiş. Ancaq ona qarşı heç bir düşmənçilik hissi duymamışam. Son yeddi-səkkiz il bundan qabağa qədər. Yəni bu adamdakı şəxsiyyət deqredasiyası özünün kamillik fazasına çatana qədər. İndi isə Anar mənim üçün Azərbaycan əxlaqında, Azərbaycan mənəviyyatında, Azərbaycanın bütün humanitar həyatında olan deqradasiyanın baş simvoludur. Ətrafına yığdığı adamlara baxın! Aabırlı adam rəşad Məcid kimi pox parçası ilə bir yerdə oturar? Bu insan yüksək mövqelərdə və yüksək vəzifələrdə olduğu uzun illər ərzində heç vaxt əzilənlərin, istər torpaqda, istər cəbhədə tər və qan tökənlərin, incidilənlərin, haqqı yeyilənlərin, gələcəkdən mərhum edilənlərin müdafiəsinə qalxmayıb, həmişə hakimiyyətin yanında, hakimiyyətin tərəfində olub, yalnız  özünün, ailəsinin, həm ölənlərinin, hən törətdiklərinin qayğısını çıkib. Bir vaxt “Yaxşı padşah” nağılında Anar hakimiyyət hərislərini, çənələri yerə dəyənəcən, son nəfəslərinəcən vəzifədən qopmayanları ələ salırdı. O vaxt hamı “yaxş padşahda” Brejnevi görürdü. Maraqlıdır ki, o hekayə yazılanda Brejnevin heç yetmiş yaşı da yox idi, yəni indiki Anarın oğlu yerində idi! İndi vəzifə hərisliyində Afrika diktatorlarını geridə qoymuş Anar doxsan yaşın kandarında and-aman edir ki, vəzifədən getsə, ədəbiyyat məhv olar.

Hansı ədəbiyyat? Yazıçılar ittifaqı ədəbiyyat yaradır? Hansı ədəbiyyatı? Keçəl çarə bilsə, öz başına elər:  sədr olandan Anar nə yazıb?

Anarla görüşdən bir neçə gün sonra Kuybışevə qayıtdım, tezliklə şəhərə qədim adını qaytardılar, mən isə  1993-cü ilin oktyabrına qədər zavodda işlədim. Bəlkə indiyəcən işlərdim, kadrlar şöbəsinin müdiri üstümə qışqırdı, mən də qışqırdım və dərhal ərizə yazdım. Sex rəisi buraxmırdı, deyirdi öz hesbına məzuniyyət götür, iş axtar, tapanda, çıxarsan, çətin vaxtdır.

Qulaq asmadım. Çıxdım. Doğrudan da çətin vaxt idi. Ancaq yaxşı adamlar məni tezliklə vilayət kitabxanasında işə düzəltdilər. Və bu kitabxanada elə nadir kitablar əlimə düşdü ki, elə keflər çəkdim ki, Anarın bəy babalarının da belə kef çəkmədiyinə yüz faiz əminəm…

 

29.04 2021, Samara

YAĞI ƏLİNƏ KEÇƏN SALUR QAZANIN QOPUZ ALIB DEDİYİ:

Апр27

Salur Qazan dustaq olub oğlu Uruz çıxardığı boyu

Min-min yağı gördüm, “oyundur” dedim,
Məni qorxutmadı iyirmi min də.

Ot saydım mən otuz min yağını da,

Qırx minə çıxanda zəhmli baxdım.

Əlli min ər gördüm əl də vermədim,

Altmış min gəldi, dindirilmədi.

Səksən min ər gördüm, qorxu bilmədim.
Doxsan mini gəldi, yalındı əlim.

Yüz mini gələndə üzüm dönmədi,
Çəkdim üzü dönməz qılıncı qından.

Dilimdə Məhəmməd adı, tələsdim,

Meydanda çox başı top kimi kəsdim.

Ancaq “ərəm!” deyib öyünmədim mən,
Öyünən ərləri bəyənmədim mən!

Öldür məni kafər, əsirinəmsə,
Qara qılıncınla başımı kəs sən.

Bil ki, qılıncından çəkinmirəm mən,
Kökümdən, nəslimdən, öləm, dönmərəm!

DAHA SONRA DEDİYİ:

Uca qara dağdan yuvarlansa daş,
Mən onu dizimlə gerilədərdim.

Torpaqda ehramlar qaldırarsa baş,
Basıb dabanımla pərçim elərdim.

Qovğa qaldıranda bəy oğulları,
Yığıb qamçılayan Qazan ər idim.

Dağı duman ala, dolu da yağa,

Görünməyə qara atın qulağı,
Bələdçisiz igid yolundan çıxa,
Özü yol bacaran Qazan ər idim

Yeddibaş əjdaha üstünə vardım,
Heybətdən gözümün biri yaşardı,

“Gözüm, bu ilandan nə qorxdun”, — dedim,
Yendim əjdahanı, heç öyünmədim,

Öyünən bəyləri mən bəyənmədim.
Öldür məni, kafər, əsirinəmsə,

Qara qılıncınla başımı kəs sən.

Bil ki, qılıncından çəkinmirəm mən,
Kökümdən, nəslimdən, öləm, dönmərəm!

Kafər, igidlər var Oğuz elində,
Onlar dura-dura səni öymərəm!

26. 04. 2021, Samara