Архив | Март 2019

  SAŞA ÇORNI. ÖLMƏZLİK

Saşa_Çornı

Саша Черный   

Бессмертие

Ölməzlik? İkayaq göstəbəklər, axı siz,

Dəyirsinizmi  ömrün bircə günüə, deyin?

Kərtənkələ, qurbağa, soxulcan da şübhəsiz,

İnciyərək dərindən istəyir həmin şeyi.

 

Necə qanadlanıblar! Şəkərçörək və cənnət!

Qarın doyur yarım əsr, mükafat — əbədiyyət.

Sövdə pis deyil heç də. “Mərhəmət və səxavət!”

Sonsuzluq patenti ver qullarına nəhayət.

 

Bu dünya zindanının ruhsuz zindanbanları,

Bir-birini gəmirib hər deşikdə, didənlər

Nəbilərdən zəburu oğurladılar onlar,

Məbəddə oxuyurlar həftəbaşı indi də.

 

 

Gözü işıqlılara, bizə — qədərsiz kədər,
Onların, korlarınsa benqal ümidləri var,

Qızıla tutulan tək şəfəq saçan üfüqlər,

Nikah paltarları da tikilib hazır durar.

 

 

Dilənməyin! Müdrikdir və sərtdir həm də Allah, —
Bu dünyanın günləri cəfəng, miskin və acı.

Tanrı heç astanaya sizi buraxmayacaq,

Leş kimi çürüyərsiz yolun qırağındaca.

 

1908 və 1912 arasında

 

Ruscadan tərcümə

19-20. 03. 2019, Samara

SAŞA ÇORNI. İKİ ARZU

Saşa_Çornı

 Саша Черный

Два желания 

 

1

Çılpaq bir zirvədə keçə həyatın,

Sadə sonetlər də  qoşasan orda…

Alasan çörəyi, şərabı, əti,

Üz tutub düzəndə yaşayanlara.

 

 

2

Yandırasan qabaqdan, daldan həm gəmiləri,

Fikirsiz və qayğısız yatağıına girəsən.

Yatasan yuxularsız, maraq xətrinə elə,

Yüz il sonra durasan.

1909

Ruscadan tərcümə

19. 03. 2019

Samara

   SAŞA ÇORNI. SƏRÇƏ

Saşa_Çornı

  Саша ЧЕРНЫЙ                   

Воробей

 

Yaxın gəl quşcuğaz, qəşəng sərçəcik,

Siçana oxşarsan, bozsan, həm çevik.

Gözlərin muncuqdur, pəncələr – ayrı,
Pəncələr – köndələn, pəncələr — əyri.

 

 

 

Hoppan, toxunmaram mən sənə, hoppan,

Görürsən, çörək də ovmuşam yerə.

Qarğanın böyrünə dimdiyini sanc,

Kim onu çağırıb gətirib bura?

 

 

 

Bir az da yaxın gəl, mətin, qayğısız,
Beləcə, beləcə, gəl bir azca da.

Külək qar sovurur, bax, ay qılıqsız,

Sinə də, kürək də ağappaq daha.

 

 

Dostum ol, quşcuğaz, əziz, sevimli,
Evdə yaşayarıq birgə, mehriban.

Yanaşı oturaq sobaya girib,

Hələ öyrənərik əlifbanı da.

 

 

Yaxın gəl, çəkinmə, gəl bir azca da,

Vay! Uçub getdi ki… Utanmaz imiş!

Dəni, ovuntunu aşırdı tamam,

Getdi bir “sağ ol” da mənə deməmiş.

1921

Ruscadan tərcümə

18-19.03. 2019, Samara

SAŞA ÇORNI. UŞAQ OTAĞINDA

Saşa_Çornı

Саша Черный    

     В детской

— Seryoja! Oxudum ki, atamın əsərində,

Bizim bu yer kürəsi suda üzür sən demə,
Necə ki, klyotskalar sup kasasında üzər.

Müdrik Fales qədimdə belə təlim edərdi…

 

 

— Cəfəng şeydir sən deyən! –

İnamla uşaq səsi  cavab tək buna dindi:

Sən öz alimliyinlə, Pavluşka, gözə girmə.

Yəqin sənin Falesin elmdə qanmır heç nə,

Falesdən ağıllıydı əmim, deyərdi mənə,

Bu yer kürəsi… qanda üzür yeddi min ildir!

 

1908

Ruscadan tərcümə

17-18. 03. 2019, Samara

EMİN MİLLİNİN DALQABAQ SABUNU

EMIN_MILLI

Məlumdur ki, biz azərbaycanlılarda sabun adı iki cürdür: paltar sabunu və əlüz sabunu. Paltar sabunuyla, əlbəttə, paltar yuyurlar. O ki qaldı əlüz sabununa, burda məsələ bir az dolaşıqdır. Necə yəni əlüz? Bəs bədənin qalan yerləri? Onların sabunu ayrıdır? Varsa, adı nədir…

Eşitdiyimə görə, çox insan var ki, indiyəcən lap hamamda sabunla əlini və üzünü yuyur, qalan yerlərini isə elə yavan-yavan yaxalayıb qurulanır…

Ona görə də bizim gözəl dilimizdə hansı bir yerəsə sabunsuz girmək ifadəsi var. Yəni bunu belə başa düşmək olar ki, həmin yerin sabunu yoxdur və məcbur olanda ya şeytan vadar edəndə elə sabunsuz girirsən…

Deyirlər ki, Qərbdə yaşayan gözəl jurnalist və siyasətçi Emin Milli bu məsələnin həlli ilə məşğuldur. Yəni cənab Emin orda sabun istehsalına başlayıb, özü də hər yerin sabunu ayrı: baş sabunu, ayaq sabunu, qabaq sabunu, türkün məsəli, dal sabunu…

Bu yaxınlarda Emin Milli Azərbaycana gəlmək və özü ilə qayırdığı sabunlardan bir kisə gətirmək fikrindədir. Özü də sabunun gözəlliyini, onunla hər deşiyə girməyin mümkün olduğunu Emin bəy şəxsən prezident İlham Əliyevə nümayiş etdirmək fikrindədir…

Tez gəl, ay Emin Milli. Bizim millətə bu dalqabaq sabunu çox lazımdır. Bizdə çox adam çox yerə girmək istəyir, girə bilmir, pərçim olub qalır…

Gəl, gətir o sabundan…

Mirzə ƏLİL

17.03. 19

Samara

SAŞA ÇORNI. SADƏ SÖZLƏR

Saşa_Çornı.jpg

                 Çexovun xatirəsinə

Саша Черный

(1880-1932)

               Простые слова

 

Uğur üç aylıqdır indiki vaxtda,

Daş atsan, dahiyə dəyəcək hökmən.
Müdrik-həyəcanlı Çexov, daha da,
Sən bizə yaxinsan bu gün dünəndən.

 

 

Oyatmaq istədin, inanmasan da.

Qazırdın sonacan, qaszırdın dərin.

Həqir təbəssümlə qınamısan da,

Yurdu və Atanı Təhqir edəni.

 

 

Sən aramızdaydın, aydın, həm incə
Hədsiz sadə idin və hədsiz açıq.

Görürdün bədbəxdir dünyamız necə,
Görüb üzülürdün necə çılpağıq…

 

 

Getdin. Ağrımızsa daha da artdı:

Kitbablar çoxalıb, ah nə çox kitab!

Gün-gündən lənətli çevrəsə dardır

«Çexov» buxovunu çətin ki qıraq.

 

 

Gülür, ağlayırdın, qisas alırdın.

İrinli yaranı açdığın zaman.
İndi hər şey açıq. Necə ağırdır,

Görüb çürüyəsən, amma susasan.

1910

Ruscadan tərcümə

16-17. 03, 2019, Samara

ANNA AXMATOVA. “ŞAİRƏ GƏLDİM QONAQ…”

AKHMATOVA

Aleksandr Bloka

Я пришла к поэту в гости…

 

Şairə gəldim qonaq,
Vazar günü. Günorta.

Geniş və sakit otaq,
Həyətdəsə şaxta var.

 

 

Mavi tüstünün üstdə,

Günəş moruq çalarlı…

Susqun ev sahibi tək,

Məndədir baxışları.

 

 

 

Elə gözləri var ki,
Görən unutmaz daha.

Mənsə, yaxşı olar ki,
Onlara heç baxmayam.

 

 

Bazar günü Nevanın

Dəniz qapılarına

Yaxın boz evdə söhbət

Ancaq əbədi qalar.

 

Yanvar 1914

Ruscadan tərcümə

  16. 03. 2019, Samara

QEYD: Şeirin orijinalı qafiyəsizdir.

         ANNA AXMATOVA. STALİNİN MÜDAFİƏÇİLƏRİNƏ

AKHMATOVA.jpg

 Защитникам Сталина

Onlardı qışqıran: ”Varavvanı sən,
Burax xatirinə əziz bayramın».

Onlardı Sokrata zəhər içirdən,

Gətirib zindana əcəl camını.

 
İçəydi zəhərlə dolu bu camdan,

Böhtanlar söyləyən ağzı onların,

Zülmün, işgəncənin məftunu olan,

Dünyanı yetimlə dolduranların.

 

1962

 

Ruscadan tərcümə

15.03. 2019, Samara

ALEKSANDR BLOK. “ADAMLARIN İÇİNDƏ ÖLÜYƏ NECƏ DƏ ÇƏTİN…”

БЛОК

Как тяжко мертвецу среди людей…

Adamların içində ölüyə necə çətin,
Tanıtdırsın özünü. diri və ehtiraslı

Ancaq cəmiyyətə də əlac yox qatılmasan,

Gizlədib iş xətrinə səsini sümüklərin.

 

Dirilər yuxudadır. Tabutdan qalxır ölü

Gedir banka, senata, məhkəməyə də gedir.

Gecə nə qədər ağsa, kin qaradır o qədər,
Titrəyib cırıldayır lələklər təntənəli.

 

 

 

Məruzə hazırlayır səhərdən axşamacan,
Vəzifənin icrası, nəhayət, başa çatır

Dalını burcudur və ağzını marçıldadır,

Senatora abırsız lətifə danışınca.

 

Axşamdır. Yağan yağış laççığı sıçradaraq,
Palçığa yol gedəni, evləri, nə var qalan…

Başqa bir eybəcərə ölünüsə bu zaman
Taksomotor çatdırır can səsi çıxararaq.

 

 

Adamla dolu, böyük, çoxsütunlu salona,
Ölü tələsir. Onun əynində nəfis frak.

Qarşılayır üzündə şirin təbəssümüylə sarsaq

Sahibə öz əriylə, əri də ki, tay ona.

 

 

 

Məmur qulluğunda o, darıxmaqdan üzülüb,
Musiqi batırıbdır sümük şaqqıltısını.

Dostların əllərini o var gücüylə sıxır,
Diri göstərməlidir burda hökmən özünü!

 

 

Sütunun qabağında gözləşə bilir ancaq,
Rəfiqəsiylə — o da, önun kimi ölüdür.

Şərti-kübar nitqinə onlarıbn qulaq assaq,
Əsil, həqiqi sözlər eşidilə də bilir:

 

 

 

“Yorğun dostum, bu salon qəribə gəlir mənə” –

“Yorğun dostum, heç demə, əsil soyuq məzardır” –

“Gecə yarıdır artıq”. “Siz ki valsa NN-ni,

Dəvət eləmisiniz. Sizə vurrulmuş o da…”

 

 

Zaldasa NN artıq ehtiraslı baxışla,
Gəzib onu axtarır – həyəcanlanıb qanı.

Gözəllik var üzündə qızlığa məxsus onun,
Canlı sevgidən doğan fərəhindən alışır…

 

 

 

Qulağına önəmsiz nitqlər pıçıldayır,

Cazibəli, füsunkar bu sözlər dirilərə

Və görür ki, allanır zərif, incə çiyinlər

Başı düşdü çiyninə və necə əyilərək…

 

 

Adəti üzrə kübar kininin zəhərini,
Bura tanış olmayan kinlə yayıb dağıdır…
“Necə də ağıllıdır! Necə də sevir məni!”

 

 

Qadının qulağında yabançı bir səs dinir?

Sümüklər bir-birinə dəyərək şaqqıldayır.

19 fevral 1912

Ruscadan tərcümə

14.03. 2019, Samara

ALEKSANDR BLOK.   ŞAİRLƏR

БЛОК

За городом вырос пустынный квартал 

Bataqlı bir yerdə, şəhərə yaxın
Şairlər yaşayan məhəllə vardı.

Biri digərini hökmən onların,

Lovğa təbəssümlə qarşılayardı.

 

 

Üstündə hüznlü bu bataqlığın;

Nahaq yüksəlirdi ağ şəfəqli gün;

Şərəba və işə bütün vaxtını,

Çünki həsr edərdi buralı sakin.

 

Sərxoşkən dostluğa and vurardılar,
Hər biri boşboğaz, hər biri naqqal.

Öyüyüb səhərə yaxın, sonra da,

İş heyvanı kimi çalışardılar.
Sonra çıxardılar it sürüsü tək
Baxardılar necə allanır dəniz.

Qızılsaç bir xanım əgər keçdisə,
Təhll edərdilər geniş və dərin.

 

Onlar qızıl əsri xatiırlardılar,
Bütün naşırləri birgə söyərək.

Acı göz yaşları axıdardılar,
Çeçsə qızıl bulud, solsa bir çiçək…

 

 

Belə yaşardılar. Oxucu, indi,

Bəlkə düşünürsən bu pisdir daha

Sənin ömür boyu gördüyün işdən,
Batıb boğulduğun nohurdan ya da?

 

 

Yox, əziz oxucum, kor tənqidçim, bil,

Nə yoxsa şairdə, yenə də vardır,
Hörüklər, buludlar və qızıl əsr,  —

Ancaq bunlar harda, sən özün harda?…

 

Razısan özündən və xanımından,
Ortabab günündən-güzəranından.

Bu dünya şairin mey camındadır,

Ona belə gün az, güzəran azdır!

 

 

Qoy hasar dibində ölüm bir it tək,
Məhv olum, deyiləm yenə də peşman.

İnanıram: tanrı qarla örtəcək,

Məni, inanıram öpəcək boran.

24 iyul 1908

Ruscadan tərcümə

13.03. 2019 Samara