Архив | Январь 2022

ALEKSANDR PUŞKİN. “TƏSADÜFİ NEMƏT, HƏM DƏ Kİ, HƏDƏR…”

Янв6

Təsadüfi nemət, həm də ki, hədər —
Həyat, mənə niyə verilmisən sən?

Bu sirli taleyin hökmü ilə də,

Edama məhkumsan, həyat, sən nədən?

—

Nə yağı qüvvədir qəsdimə durub,

Heçlikdən, yoxluqdan məni qaldıran?

Kimdir ehtirasla ruhu doldurub,

Ağlı şübhələrlə qayğılandıran?

—

Bilmirəm ki, kiməm, məqsədim nədir,

Beyin asudədir, boşdur ürəksə.

Həyatın yeknəsəq küyü bezdirir,

Ruhumu bürüyür üzücü qüssə.

26 may 1828

ruscadan tərcümə

05-06.01. 2022, Samara

================

Александр ПУШКИН

Дар напрасный, дар случайный,
Жизнь, зачем ты мне дана?
Иль зачем судьбою тайной
Ты на казнь осуждена? Читать далее →

БЕЛИНСКИЙ ЧЕХОВУ: «НЕ ХОЧУ ОБИЖАТЬ УКРАИНСКИХ ДРУЗЕЙ…»

Янв6

Однажды Белинский позвонил Чехову.

— Антон Павлович, я только что прочел ваш рассказ «Дама с собачкой». Замечательная вещь, очень понравилась.

— Рад, Виссарион Григорьевич. Весьма польщен. А если не секрет, что больше всего вам понравилось в рассказе?

— Собачка. Да, собачка. Шпиц – моя любимая порода. Сам бы завел, но возможностей нет… А рассказ хорош. Большую статью напишу.

— Спасибо. В Москве собираются снять фильм. Саввина и Баталов будут играть.

— Актеры хорошие… С удовольствием посмотрел бы. Но не знаю, доживу ли. Чахотка доконала…

— У меня самого чахотка, Виссарион Григорьевич. Поэтому в Ялте живу. Переезжайте сюда. Будем соседями. Можете даже пожить у меня… Шпица заведем…

— Весьма благодарен, Антон Павлович. Но от поездки в Ялту воздержусь. Не хочу обижать украинских товарищей. Да еще занесут в базу «Миротворец», совсем позор будет…Хуже чахотки… А рассказ ваш хороший…Хорошую породу выбрали. Шпиц  — замечательная порода…

06.01. 2022, Самара

ALEKSANDR PUŞKİN. “YAXŞI YADIMDADIR MÖCÜZƏLİ AN…”

Янв5

Yaxşı yadımdadır möcüzəli an:

Səni necə gördüm önümdə birdən

Göründün, çəkildin baxışlarımdan,
Təmiz gözəlliyin dühası tək sən

—

Ümidsiz kədərdən qəlb üzülərkən,

Qayğılar həyəcan doğursa əgər,

Eşidirdim o xoş, incə səsi mən,
Yuxuma girirdi əziz cizgilər.

—

Quduz fırtınalar illər ötüncə,
Keçmiş arzuları sovurdu qəlbdən.
Unutdum səsini – mülayim, incə,

Unutdum səmavi çöhrəni də mən.

—

Zindan zülmətində, yabanı yerdə,
Sakit ötüşürdü gün dalınca gün,
Nə İlahim vardı, ilhamım nə də,
Yox həyat, yox sevgi, göz yaşı, hüzn.

—

 Və sanki yuxudan oyandı ürək:

Yenə də  göründün önümdə birdən,

Göründün bir anda itən xəyal tək,

Təmiz gözəlliyin dühası tək sən.

—

Və qəlbim riqqətlə döyünür yenə,
Və ruhum yenə də Tanrını duyar.

Və coşqun ilhamım qayıdır mənə,
Və həyat, sevgi var, göz yaşı da var.

1825

ruscadan tərcümə

04-05. 02. 2022, Samara

==================

Александр ПУШКИН

К***

Я помню чудное мгновенье:
Передо мной явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты. Читать далее →

ALEKSANDR PUŞKİN. “UCALTDIM ÖZÜMƏ MƏN MÖCÜZƏ BİR ABİDƏ…”

Янв4

                                    Exegi monumentum[i]

Ucaltdim özümə mən möcüzə bir abidə
Ona xalq salan cığır ot bitirməz heç  zaman.

Əyilməz başıyla o daha da yüksəkdədir,

Aleksandr sütunundan.

—

Yox, tamam ölmərəm mən, rübaba ruhum köçər,
Yaşar, yaşadar məni, çürüməz cəsəd kimi.

Adım yaşar, dünyada bircə şair də əgər,

Yaşayar nə qədər ki.

—

Mənim sözüm-söhbətim dolaşar böyük Rusu,

Adım dinər ondakı dillərin hər birində:

Çöllər dostu kalmıkın, indi vəhşi tunqusun,

Slavyanın, finin də.

—

Mən əziz olacağam zaman keçincə xalqa,

Rübabımla çünki xoş duyğular oyatmışam.

Qəddar əsrdə nəğmə qoşmuşam Azadlığa,

Mərhəmət diləmişəm caniyə  qarşı da mən.

—

Qulaq as, ilham pərim, yalnız Tanrı deyənə,

Həmlədən çəkinmədən, çələng tələb etmədən,

Tərifi, həm böhtanı qəbul elə biganə.

Sarsağa baş qoş nə də.

1836

ruscadan tərcümə

03.01. 2022, Samara

================

Александр ПУШКИН

Я памятник себе воздвиг нерукотворный,
К нему не зарастет народная тропа,
Вознесся выше он главою непокорной
Александрийского столпа Читать далее →

О ТОМ, КАК БЫЛА НАПИСАНА ОПЕРА «ЕВГЕНИЙ ОНЕГИН»

Янв4

Однажды Петр Ильич Чайковский позвонил Александру Сергеевичу и попросил дать ему разрешение написать балет по его роману «Евгений Онегин».

— Брат Петр, я тебя очень уважаю, но твое предложение с балетом меня очень смущает. Что Лев Николаевич на это скажет? Наверняка осудит. Ведь не любит он балет, «развратным представлением» называет. Боюсь, что если дам согласие на ваше предложение, граф перестанет меня приглашать в Ясную Поляну. А там такие ножки…

— Весьма огорчен, дорогой Александр Сергеевич. Очень мне нравится ваш роман… особенно дуэль…

— Да, я очень люблю дуэли, брат Петр. В случае чего сам готов стреляться… А вы попробуйте написать оперу. Думаю, Лев Николаевич не будет против оперы.

— Оперу? Как-то не подумал…

— А вы подумайте, брат Петр. Думаю, хорошая опера получится…

Петр Ильич подумал и написал оперу «Евгений Онегин»…

04. 02. 2022, Самара

ALEKSANDR PUŞKİN. HƏRƏKƏT

Янв3

Saqqallı müdrik dedi: “yoxdur hərəkət əsla!”

Digəri qalxıb onun qabağında yeridi,

Bundan güclü etiraz çətin gələrdi ağla.

Mənalı cavabına hamı afərin dedi.

—

Bu məzəli əhvalat, cənablar, fəqət mənə,

Başqa bir nümunəni xatırladır həmişə:

Hərəkətdə görürük göz önündə günəşi,
Haqlıdır Qalileysə öz inadında yenə.

1821

ruscadan tərcümə

02. 01. 2022, Samara

Qeydlər:

1. Saqqallı müdrik – yunan filosofu Zenon

2. Digəri – Diogen

================

Александр ПУШКИН

Движение

Движенья нет, сказал мудрец брадатый1.

Другой смолчал и стал пред ним ходить.

Сильнее бы не мог он возразить;

Хвалили все ответ замысловатый. Читать далее →

ALEKSANDR PUŞKİN. DOSTLARIMA

Янв2

Yox, məddah deyiləm, çara mən əgər,
Tərif qoşuramsa sərbəst, səmimi,

Cürətlə açıram mən öz qəlbimi,

Nə desəm, nə yazsam, ürəkdən gələr.

—

Sevmişəm mən onu həqiqətən də,

Şərəfli, çapıqdır idarəsində.

Canlandı Rusiya onunla birdən,

Hərb ilə, ümidlə, əməklə həm də.

—

Yox, yox, qaynasa da cavanlıq qanı,

O, dövlət ruhludur, deyil o qəddar :

Kimi ki, açıqda cəzalandırar,

Rəhm edər xəlvətdə, bağışlar onu.

—

Keçirdi sürgündə mənim həyatım,
Ayrı salınmışdım əzizlərimdən.

O sultan əlini uzatdı birdən —

Sizin yanınıza yenə qayıtdım.

—

Mənim ilhamıma göstərib hörmət,
Çıxardı fikrimi o, azadlığa.

Duyaraq qəlbimdə səmimi riqqət,

Nyə ona tərif deməyim axı?

—

Məddah məkrlidir, məddah hər zaman,
Çara qara gün də qarğıya bilər.

O, çarın hüdudsuz  hüquqlarından,
Təkcə mərhəmətə etiraz elər.

—

O deyər: sən nifrət xalqına bəslə,
Batsın təbiətin qoy incə səsi.

Deyər: maarifdən xalqa nə gələ —

Föhşdür və bir də qiyam həvəsi.

—

Yazıq o ölkə ki, saraya təkcə,
Kölə və məddahın yaxınlığı var,

Göylərin seçdiyi sənətkar isə,

Yerə gözlərini zilləyib susar.

1828

ruscadan tərcümə

02.01. 2022, Samara

==============

Александр ПУШКИН

Друзьям

Нет, я не льстец, когда царю
Хвалу свободную слагаю:
Я смело чувства выражаю,
Языком сердца говорю. Читать далее →

GEORGİ İVANOV. «ONA GÖRƏ ÜZÜR Kİ, OT ŞIRILTISI MƏNİ…»

Янв1

Ona görə üzür ki, ot şırıltısı məni,

Ot saralıb gedəcək, qızıl gülsə solacaq.

Əfsus, sənin bu gözəl,qiymətli bədəninsə,

Torpağa çevriləcək, çöl çiçəyi olacaq.

—

Xatirəmiz də yəqin itib-gedər… O zaman,

Sehriylə canlanar gil məhəratli əllərin.

Axıb gedər kuzənin qızıl, gen boğzından,
Bulağın göz yaşı tək suyu – dadlı, həm sərin.

—

Qucaqlayar başqası başqasını bəlkə də,

Qürubda, vəd edilən zaman, bir quyu başı…

Və ağ, çılpaq çiyindən qiymətli gil qəfildən,
Sürüşər, tikə-tikə olar, dəyərək daşa.

ruscadan tərcümə

01.01. 2022, Samara

=============

Георгий Иванов

Оттого и томит меня шорох травы,

Что трава пожелтеет и роза увянет,

 Что твое драгоценное тело, увы,

Полевыми цветами и глиною станет Читать далее →