Azərbaycanlalıların görüşdən sonra vidalaşmağının bəzən görüşün özündən çox çəkdiyi yaxşı məlumdur. Şirvan Kərimovla, Samara azərbaycanlılarının cəmiyyət sədriylə, demək olar ki, həmişə belə vidalaşırıq – dönə-dənə sağollaşırıq, mən maşının qapısını açıb düşmək istəyəndə hansımızınsa yadına vacib söz düşür və yenə qayıdıb otururam yerimdə. Şirvan Mürvət oğlunun çox sevdiyi “Dikkens” adlı yarızirzəmi rahat pab (biz orda kekslə çay içirik) çoxdan bağlanıb, şəhərin küçələrindən maşınlar çəkilib –səhər ertə yaranıb axşam saat səkkizə-doqquza qədər davam edən tıxac yada qorxunc yuxu kimi düşür…

Yeri gəlmişkən, bu pabda yaxşı musiqi oxudurlar, məsələn, Lui Armstronqun yazılarını. İki zalın birində Dikkensin otuz cildliyi qoyulub, hərçənd kiminsə burda oturub “Pikvik klubu”nu ya “Devid Kopperfildi” oxuyacağını təsəvvür etmək çətin olsa da, böyük inğilisin, Qorkinin diliylə desək, “insana sevgi elmini yaxşı mənimsəmiş” yazıçının ruhuyla heç olmasa bu şəkildə təmas xoşdur…

Növbəti dəfə sağollaşıb qapını açmaq istəyəndə ğördüyüm məni çaşdırır: Novo-Sadovaya çüçəsinin hər iki istiqamətində heybəti və nizamı ilə ilk baxışdan hərbi texnikanı xatırladan yük maşınları sıralanıb. Bir az ləng də olsa, Şirvan müəllimlə elə eyni vaxtda başa düşürük: bunlar qar daşıyan maşınlardır. Qarın şəhərdən çıxarılması əsasən gecədən xeyli keçmiş, xüsusən köhnə Samaranın dar küçələrinə sığmayan avtomobil axını bir neçə saatlığa tükənəndən sonra başlanır. Novo-Sadovaya şəhərin bəlkə də ən uzun küçəsidir, deyərsən ki, sonuncusunun harda dayandığı bilinməyən  maşınların sayı mindən çoxdur. Ancaq bu, aldadıcı təsəvvürdür, şəhərin bu qədər maşını yoxdur. Təxminən il yarım bundan əvvələcən ixtisaslaşdırılmış avtomobil müəssisəsində elə təxminən minə qədər maşın olub. İndi maışnlar da yoxdur, müəssisə də.

Yerlimizi nə bilmişdiniz?!

Keçmiş mer, on ilə yaxın şəhərin ağası olmuş və 2006-cı ildə növbəti seçkiləri uduzmuş Georgi Limanski, indiki rəsmilərin dediyinə görə, məğlubiyyətdən bir az əvvəl həmin o müəssisəni satıb və indi şəhəri az qala xirtdəyinəcən basmış qarı təmizləyib daşımağa cəmi yüzdən bir az artıq maşın var. Ancaq mərkəzi küçələr və onlar da qismən təmizlənir. Bütün günü qarda çobalayan maşınlar görürsən, bir az canfəşanlıq edəndən sonra onlar qumda batan kimi batırlar. Çoxmərtəbələrin bir neçə gün daşınmayan zibilləri dolu konteynerlərin yanında qalaqlanır və guya yaranışların alisi olan insanların yaşadığı binaların həcmli karikaturasına çevrilir.

Deyirlər Georgi Sergeyeviç indi Dikkensin vətənindədir. Hətta federal qəzetlərin də bəzisi yazır ki, Limanski axtarışdadır. Bəzisi də yazır ki, axtarışda-zadda deyil, öz kefindədir.

Bir dəfə Azərbaycanda bir nəfər zirək adam mənə dedi: ”Sizin nmeriniz axı yerlimizdir.” Dedim ki, hə, bilirəm, yerlimizdir. Zirək adamı cavabım, yəni bu cavabın sevinsiz-zadsız verilməyi  deyəsən pərt eləmişdi. Fikrindəkini gözlərindən oxuyurdum: Yerlin orda merdir, bəs sən niyə bu gündəsən? Heç olmasa qaş-qabağın açılsın. Zarafat deyil, Yardımlı balası o boyda şəhərin ağasıdır!

Georgi Limanski doğrudan da yerlimizdir – o, Yardımlının Diman kəndində sərhədçi ailəsində anadan olub. Ona heykəl qoymaq fikrinə düşənlər üçün əlavə edirəm – 1950-ci ildə, hərçənd Azərbaycanda bütün heykəllər bir adama qoyulur…

Və mən başa düşürəm ki, müqəddəs milli ənənələr var – yerlini, xüsusən yurddan kənarda, başkəsən, anaşa satan olsa da sevməlisən.

Georgi Limanski tipik rus koorrupsioneri deyildi, onda Azərbaycan korrupsionerinə məxsus miqyaslar və fantaziyalar vardı. O, samaralıların ən böyük gəzinti və istirahət yeri və həm də təbiət qoruğu olan Zaqorodnı parkı da, Volqa sahilindəki mərkəzi abad çimərliyin bir hissəsini də satmışdı.

Limanskinin üçüncü dəfə seçilməyinə Kreml -təəccüblənməyin — böyük qüvvələr səfərbər eləmişdi. Putinin ən yaxşı telejurnalistləri Samaraya gəlib yerli kanallarda onu təmizə çıxarırdılar.

Seçkilərdə Samara camaatı əslində Kremlə, Putinə qalib qəldi.

Ancaq samaralıların bu qələbəsi Pirr qələbəsinə də çevrilə bilər. Kreml bəhanə axtarır ki, Rusiyada qalmış sonuncu azad seçkiləri – mer seçkilərini də ləğv eləsin.

2006-ci il oktyabr seçkiləri açıq leqal siyasi həyatdan uzaq olan azərbayçanlı icmasının az-çox mütəşəkkil iştirak etdiyi son seçkilər idi. Bəzilərinin, azının, əlbəttə, Limanskiylə işləri vardı, bəzilərini isə o azlar səfərbər eləmişdi.

Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların demokratik prosedurlara qatıldığını və vətənə qayıdacağı təqdirdə ictimai həyata sağlam ruh gətirə biləcəyini düşünənlər, təəssüf ki, yanılırlar. Birincisi, bu prosedurlar Rusiyanın özündə Putinin daha yaxşı tətbiqə layiq olan səyləriylə yoxa çıxmaqdadır. İkincisi, bizə tayfaçılıq vərdişləri demokratik prosedurlardan daha doğma və anlaşıqlıdır. Şəhərdəki bu qış fəlakətinə görə soydaşlarımız, əlbəttə, Limanskini qınamırlar. Ümumiyyətlə heç kimi qınamırlar. Bu təbii fəlakətdən çəıxarılan yeganə nəticə budur ki, “qışınki cipdir.”

O ki qaldı indiki merə…

Sobakeviç deyirdi ki, şəhərdə bir nəfər abırlı adam varsa, o da prokurordur. Və əlavə edirdi ki, düzünə qalsa, o da donuzun biridir…

Yeri gəlmişkən, Samara şəhərinin prokuroru azərbaycanlıdır…

14.02.08 Samara