1947-ci ildə Londonda sovet nümayəndə heyətinin şərəfinə ziyafət verilmişdir. Heyətdəki yazıçılar arasında Səməd Vurğun da olmuş, və zəiyafətdən sonra “Ziyafət” şeirini yazmışdır. Bu şeir on illərlə məktəb dərsliklərinə salınmış, Britaniyaya, onun adamlarına, tarixinə nifrət yaratmaq vasitəsinə çevrilmişdir.

Səməd Vurğunun Britaniyaya nifrət etməyə şəxsi səbəbi vardı. Səməd Vurğun belə hesab edirdi ki, onun “babalarını”, yəni 26 Bakı komissarını britaniyalılar güllələyiblər. Hərçənd komissarları ingilislər güllələməyiblər…

Bəli, Səməd Vurğun yazır ki, “orta əsrlərdən qalma” bir saraya “bir neçə min möhtəkir” yığışıb:

“Bu bol ziyafətdə müftə yeməyə”.

Yəqin ki, Səməd Vurğun qonaqların sayını artırır, ziyafətdə bir neçə min adam olmaz. Həm də niyə “möhtəkir”? İkinci dünya müharibəsi təzə qurtarıb, Britaniya qaliblərdən biridir, beş-altı il ərzində britaniyalılar almanlarla şir kimi vuruşublar, ölkə faşistlərin Avropada girə bilmədiyi yeganə ölkə olub. İndi bu qüdrətli insanları Səməd Vurğun niyə “möhtəkir” adlandırır?

Səməd Vurğun mərmər döşəmədəki xalçalara baxanda cin atına minir, çünki, onun dediyinə görə, bu xalçalar “hinddən”, və “Çindən” gəlib. Gözünün qabağına hind qızını gətirir. Hind qızının “xəyalı pəjmürdədir”. Çünki:ə

“Onun toxuduğu xalılar üstdə,
Qol-qola tutuşub rəqs edir lordlar”.

Hind qızının xalçası gərək Hindistanda qalıb çürüyəydi… Bu heç… “Qol-qola tutuşub rəqs edir lordlar” – bu, şübhə doğurur. Lordlar lordlarla qol-qola tutmazlar, xanımlarla qol-qola tutarlar. Əgər gey-klub deyilsə…

“Xörəklər müxtəlif, şərablar rəng-rəng,
Zəncinin, həbəşin qanıdır onlar…”

Şərablar 1947-ci ildə yəqin ki, fransızların, italyanların olardı. Həbəş – efiopdur. Efiopiyada nə şərab? Həm də Efipöiyada Britaniya olmayıb, İtaliya olub…

Sovetlərin şərəfinə sağlıqlar deyilir. Ancaq:

“Yüz sağlıq deyilir şərəfimizə,
Düşmən can desə də düşməndir bizə…”

Düşmən – yəni Səməd Vurğunun babalarını öldürənlər. İyirmialtıları…

“Döşü nal medallı seçilmiş merlər,
Onuncu əsrdə yaayır hələ”.

Səməd Vurğunun öz sinəsi ordenlə, medalla dolu olub. Həm də mer seçilirsə, bu, ölkənin qabaqcıllığını göstərmirmi? Heç kimin seçmədiyi Bağırovun, Stalinin ölkəsi onuncu əsrdə yaşamırdımı?

Səməd Vurğunun qanı qaradır. Niyə? Necə niyə:

““Deyin, şeir yazan bir bolşevikin,
Qəlbi açılarmı lord alqışından…”

Şeir yazan bolşevik. Özünə nə gözəl və doğru xasiyyətnamə verir… Şair deyil, şeir yazan bolşevikdir…

Bolşevik Şaumyan babasının intiqanm hissi ilə yanır::

“Hirsimdən az qaldım sağ əlimdəki,

Qədəhi bir lordun başına çırpam…”

Təsəvvür etdiniz? Qədəh sağ əldə. Qolaylanır… Lordun əngi dağılır… Al, bu da Şaumyan babamın qisası!

“Məni qınamayın, ağırdır, dostlar,
Qatillər evində məclis keçirmək…”

Britaniyalılar – qatildirlər… İkinci dünya müharibəsinin bütün ağırlıqlarına dözmüş və ondan şərəflə çıxmış britaniyalılar…

“Qarşımda üzünün dərisi çil-çil,

Bir ledi dayanmış, əlində çəlik

Yanında əridir, cənab Çörçill,

Mənə əl uzadır təzim edərək”.

Təsəvvür edirsiniz, Çörçill Səməd Vurğuna təzim edir… Yəqin Səməd Vurunu təqdim ediblər, o da qaşını tərpədib…

Xatırladım ki, 1947-ci ildə Çörçill baş nazir deyildi…

“O, tox qaban kimi sızıldayır, bax,
Onun dərisindən süzülür yağı”.

Manelştam Stalin haqqında belə yazmışdı. Stalin Mandelştammı məhv elədi. Çörçilldən yazmağa nə vardı ki. Özü də Bakıda yazasan. Heç Londonda yazsaydı da, Səməd Vurğuna güldən ağır söz deməzdilər. Söz azadlığı! Ancaq adamın gərək mərifəti ola!

Çörçill guya “Bakı, Bakı” deyir.

Səməd Vurğunu od götürür:

“Bəli, bakılıuyam, öz şöhrətim var,
Mənim babam olmuş iyirmialtılar!

Yəqin yadınızdan çıxmamış ola…”

Bunu Çörçillə tərcümə ediblərsə, yəqin siyasətçi çox təəccüblənib ki, bir adamın iyirmi altı babası necə ola bilər… Fikirləşib ki, bunun nənəsi necə arvad olub…

“O sağa çevrilir, mən isə sola,

Bir mərmiyə dönür sinəmdə ürək…”

Vallah, adi insanlar iki babanı düz əməlli sevə bilmirlər. Səməd Vurğun iyirmi altı babadan ötrü az qalıb Londonda qan tökə… Özü də Çörçillin qanını…

Başqa bir stalinçi şair Konstantin Simonov da orda olub. O da şeir yazıb, basıb-bağlayıb, guya Səməd Vurğunu tuturlarmış, tutulmurmuş…

“Стоит мой друг над стаей волчьей,
Союзом братских рук храним,
Не слыша, как сам Сталин молча
Во время речи встал за ним.
Встал, и стоит, и улыбается —
Речь, очевидно, ему нравится”.

Yəni Səməd Vurğunun qorxusu yox idi bu canavar sürüsündən. Çünki dalında

Stalin  durmuşdu…

Stalin həmişə Səməd Vurğunun dalında olub. Stalin ölən kimi Səməd Vurğunun dalı boşalıb. “Sən getdin elə bil dalım boşaldı…”

Və dünyasını dəyişib… Yəni gedib sevimli rəhbərinin dalınca…

19.12. 2018

Samara