Azərbaycan xalqı Segahı o qədər çox sevir ki, bütün muğamlara “Segah” deyir. İndi bilmirəm, sovet vaxtları toyda bozbaş suyuyla yarım litr ağ nöyüt qarışıqlı araq vurmuş bir eloğlıumuz toyxana dirəklərindən tuta-tuta gəkib dururdu xanəndənin qabağında, cibindən əzik bir kağız çıxarıb uzadır və deyirdi: “Əmioğlu, al bu beşliyi, yaxışı bir Çahargah təsnifi” oxu, özü də segahıynan…

Bəxtiyar Vahabzadənin “Habil segah” şeirini oxuyanda bunu xatrladım, əvvəlcə güldüm, sonra məni ağlamaq tutdu…

Əlbəttə, gözəl Azərbaycan xalqımız indi Ştirlisin mahnisını da Segah adıyla toyda çaldırıb oynayır, xalqla işimiz yoxdur. Ancaq Segah Segahdır. Bəxtiyar Vahabzadənin “Habil segah” şeirini oxuyanda isə nədənsə adamın qulağında segah yox, ayrı şeylər səslənir.

“Kəmanə kamana toxunan zaman

Tufanmı hayqırdı, selmi çağladı?”

Segahda tufana bənzərlik var? Axı Segah Vaqner üverturası deyil, Şostakoviç simfoniyası deyil. Tufan hara, Habil-segah hara…

Sonra Bəxtiyar Vahabzadə iddia edir ki, bir qolun (kamança qolunun) üstünə “Nəsimi üsyanı, Vaqif nəvası cəm olub”.

Nəsimi üsyanı nədir  və “Habil segah”ın harasındadır? “Vaqif nəvası” nədir?

Qolda, əlbəttə, Əslinin hıçqırığı, Kərəmin yanmağı var. Və azərbaycanlı şairinin qafiyəvbazlığını bilən hər kəs üçün şübhə yixdur ki, şair tez-tez “qol” deyirsə, gec-tez “yol” da deməlidir.

“Aylara, illərə, qərinələrə

Bölünən tarixin yoludur bu qol”.

Bir şey başa düşdünüz? Əgər Habil-segah bizim tariximizin yoludursa, niyə indiyəcən inildəyə-inildəyə qalmağımızın səbəbi aydındır…

“O enən, o qalxan səslər, avazlar…”

“Səs” nədir, “avaz” nə? «Çör»lə «çöp» kimi?

“Kamanın bağrında ağaran tozlar…”

Kamanı gözümün qabağına gətirdim, onun bağrını təsəvvür etməyə çalışanda dolaşdım, yəni “ağaran tozlara” heç gedib çıxmadım…

Burası yaxşıdır, oxucu gülməkdən cırılır:

“Bu səs, ilk atamız qoca Adəmin

Təklikdən gileyi, şikayətimi?”

Gəlin filoloq-professorun bu beytini təhlil edək: Necə yəni “ilk atamız”? Niyə “Qoca Adəm”? Qoca Adəm niyə o qədər oğul-uşaqla təklikdən darıxmalıydı? Elə cavan olanda da  Həvva Adəmin yanında deyildimi?

“Bu səslər danışır bəlkə də bizə

Atəşlər yurdunun fəlsəfəsindən….”

Bəlkə danışır, bəlkə danışmır… “Atəşlər yurdu”…. Gör hara getdi çıxdı… Kamaança dünənəcəm ikisimli olub. Üçüncü simi, eşitdiyimə görə, Aqacanişvili adlı bir erməni artırıb…

Sonrasına baxın:

“Bu səsin oduna, deyirəm, görən

 Niyə bütün səslər yanıb kül olmur?”

Aha! Doğrudan da: niyə?

Sonra yenə şairdə yenə qafiyə pristupu başlanır: yaradır, qaradır…

“Bağrımın başında yaradır bu səs

Lalənin köksündə qaradır bu səs…”

Deyirəm ki, bu cəfəng şeirdən sonra gözəl sənətkar Gabil Əliyevə nəsə oldu, başladı “Cücələrimi”i çalmağa… Ona görə bu şeiri gərək kamançaçılar oxumayalar, ya başları xarab olar, ya ayrı yerləri…

Sonrası:

“Kardır qulağı kainatın da,

Eşidə bilsəydi suya dönərdi…”

Kainatın suya dönməyi necə olur? Bayaqdan yer-göy yanırdı…

Sonrası:

“Sonsuz kainatın sonsuz qatında

 İşıqsız ulduz da şölələnərdi”.

Yaxşı, kainat suya dönübsə, orda “işıqsız ulduzlar” da necə şölələnərlər?

Sonra:

“Odun atəşinə od şan-şan olur”.

Bunu fllooloq-professor yazır! Kül tələbələrinin başıəna!

Sonra Baxtiyar Vahabzadə üzünü tutur birbaşa xalq artisti Habil Əliytevə:

“Niyə yandırırsan atəşsiz bizi?”

İnsan yanırsa, atəş içində deyil?

Şeir çox uzundur, mən orasından-burasından götürdüm ki, mənim yazılarımla maraqlanan  iki cüt bir tək oxucunu da bezdirməyim. Ancaq Bəxtiyar Vahabzadə uzun yazmaqdan çəkinməyib, məsələ onda deyil ki, fanatı çox olub. Əsil məsələ ondadır ki, sovet hökuməti bi cəfəngiyatın hər misrasına şairin özü ağırlıında pul verirdi.

Belə hökumət necə dağılmayaydı?

Meydan vaxtı da Bəxtiyar Vahabzadə çıxdı tribunaya ki, bəs mən sovet hökumətindən narazıyam…

A kişi, insafın olsun! Sovet hökuməti sizi boğazacan yedirtdi, sən niyə narazı olursan…

30.12. 2018

Samara