Архив | 02.01.2013

EDQAR ALLAN PO. ELDORADO

                                                 

 

Əsləhəli və qorxmaz,

O cəngavər kefi saz.

Baxmır günəş alışır, baxmır kölgədir ya da,

Uzun-uzun yol keçib,

Nəğməni yoldaş seçib,

Gedirdi ki, nəhayət, tapıla Eldorado.

 

İgid cəngavər, fəgət ,

Qöcalırdı da əlbət.

Ağrıdırmı bu görən, düşdü qəlbə xal ya da?-

Axtarırsa nə qədər.

Yoxdur o yerdən əsər,

Görüb deyə  bilə ki, buradır Eldorado.

 

Yollarsa hey uzandı,

Can qalmadı canında.

Rast oldu bir kölgəyə, bir dərvişdi o ya da,

“Kölgə!”- soruşdu birdən,-

“Söylə, hardadır görən,

O naməlum ölkə ki, adlanır Eldorado?”

 

“Ötüb-keçib dağları,

Harda ki, ay ağarar,

Aşagısı düzəndir, kölgə, xəyaldır ya da,

Çap irəli durmadan”-

Kölgə söylədi o an,-

“Axtarırsan əgər sən hardalır Eldorado.”

1849

 

 

 

 

Uistan ODEN. TİRANA EPİTAFİYA

 

Kamillik axtarırdı. Qondarmışdı hər kəsə
Çatan bir poeziya. Əlinin içi kimi

Bilirdi insanların düşüncəsizliyini.

Orduya, donanmaya böyük marağı vardı.

Senatorlar gülməkdən cırılardı – o gülsə,

Ağlasa – küçələrdə cocuqlar qırılardı.

1939

 

Ing. dilindən tərcümə: sent 2012, Samara

 

DURUB DAYANACAQDA…

Durub dayanacaqda,

Yazıq, balaca ağ it.

Yerdə qar, göydə şaxta,

Donur əli-ayağı.

 

Tez-tez götürüb qoyur,

Zəif pəncələrini.

Titrəyir beli, boynu,
Muncuq gözləri nəmli.

 

Avtobuslar ötüşür,

Sıxlaşır erkən totan.

Adamlar minir-düşür,

Yox itə yaxın duran.

 

Bəlkə azıb zavallı,

Yiyəsini itirib.

Bəlkə yiyəsi zalım,

Özü azdırıb iti.

 

Hamını gözləyən var,

Hamının gedən yeri.

İti ya maşın vurar,

Ya da şaxta kiridər.

 

Küçə yad, küçə soyuq –

Qızmaz it gileyindən.

İndi yaxın heç nə yox,

İtə öz taleyindən.

 

Bərkiyər gecə şaxta –

Quduzların quduzu.

Yanar soyuq səmada,

Donuq əcəl ulduzu…

29 yanvar – 03 fevral 1997, Samara       

А ТАМ ПОСМОТРИМ…

nar

Законопроект, предусматривающий повышение предельного возраста высокопоставленных чиновников до 70 лет, подписал президент России Владимир Путин. Ближайшее время Патриарх Кирилл этот документ внесет в небесную канцелярию для ратификации

РОЗАНОВ

В. Розанов, размышляя над чеховским рассказом «Бабы», обращает внимание на тот печальный факт, что «никто не застонал над рассказом, никто не выбежал на улицу и не закричал и вообще не совершал того скандала, после которого уже нельзя прятать шило в карман. …Собственно, начальство на это и рассчитывает: «Русские – паиньки» даже в случае несчастья пропустят в горло лишнюю рюмочку и уснут обломовским сном».

Что бы писал В. Розанов, если бы ему довелось читать декларации о доходах депутатов Государственной думы, опубликованных к тому же в дни траура по погибшим шахтерам. Траура, которого почему-то не ставшего общенациональным.

«Мы народ не мстительный и давно живем под заветами евангельского прощения»,- с иронией пишет Розанов.

Каждая декларация – это как явка с повинной, по которой можно посадить на долгие годы.

Они, кажется, почтили память погибших шахтеров минутой молчания…

Им бы молчать всю жизнь, потому что все, что не скажут – это ложь…

Говорят, что стране нужен уголь. Но не столько. Столько нужно, чтобы содержать  олигархов, чиновников и жирных котов с депутатскими мандатами.

Шахтеры идут на добычу угля, как советские солдаты шли на штурм Берлина…

Чтобы мерзавцы, подонки, а то и настоящие убийцы имели  машины, земельные участки, заводы, самолеты, яхты…

Путин дает поручения, что надо решать жилищные вопросы погибших шахтеров.

Спортсменка, которую Путин же задвинул в Думу, имеет по несколько квартир и миллионные доходы, а шахтер гибнет, так и не решив «жилищный вопрос»…

«Ни русская юриспруденция не обеспокоилась «Бабами», ни духовенство. А.Ф. Кони так же остался недвижен, как и митрополит Антоний, благожелательный не менее Кони», — писал В. Розанов.

То был всего лишь рассказ, художественное произведение. Тут же похожие на обвинительный акт декларации и массовая гибель людей, работавших на авторов деклараций.

Никакой обеспокоенности.

Всего лишь минута молчания, которая должна была бы стать пожизненной…

май 2010, Самара

 

BOZBAŞ SUYUNDAN HEYKƏL

Bu yaxımlarda yolum bir kafenin qabağından düşmüşdü. Bir də eşitdim ki, “Mirzə, Mirzə, a Mirzə, hey!” deyə məni daldan çağırırlar. Qanrılıb baxanda gördüm ki, kafe sahibidir. Soydaşəımız nəhləyə-nəhləyə mənə çatıb əl verdi. “Mirzə, az qalmışdı məni infarkt vursun, a kişi, sən nə qıvraqsan, çata bilmirdim sənə. Mirzə, gedək dükana, səninlə işim var”.

Mən belə başa düşdüm ki, kafe sahibi məni yeməyə dəvət edir. Dedim bəy, vallah elə ac deyiləm, özünə çox zəhmət verib dalımca qaçmısan. Aşxanaçı gülüb dedi ki, Mirzə, bizim hamımızın sənə hörməti var, səni məcburi yedirdə bilmərəm. Ancaq mən səni ayrı şey üçün çağırıram. Elə şeydir ki, yemək içməkdən də, bütün başqa keflərdən də artıqdır. Dedim bəy, mənə qara-mara vermək fikrin varsa, nahaq əziyyət çəkirsən, mən elə şeylərə yaxın durmuram, arağın özünü içə bilmirəm. Soydaşımız daha da bərkdən gülüb dedi ki, Mirzə, başa düşmədin, qara nədir, a kişi? Sənin kimi hörmətli Mirzəyə mən qara verərəm? Dedim ay bala, mən ağa da yaxın durmuram. Qoy çıxım gedim yolumla, yoxsa arvad dava salar. Soydaşım əl çəkmədi, darta-darta aparıb məni saldı kafeyə. İkilikdə balaca bir otağa girən kimi mənə dedi ki, “otur”. Bozbaşçı küncdəki seyfi açıb başladı orda eşələnməyə. Mən gözaltı ona baxırdım, amcaq seyfin içini görmürdüm. Arxayındım ki, soydaşım seyfdən pul götürür. Yəni pulu götürür ki, mənə versin. Ürəyimdə fikirləşirdim ki, ay aman, görəsən mən nə dəyyusluq eləmişəm ki, bu aşxanaçı mənə pul verir. Qalmışdım məəttəl ki, puldan necə imtina edim, çinki kafe sahibini də incitmək istəmirdim. Nəhayət, soydaşım seyfdən aralanıb mənə yaxın gəldi, gördüm əlindəki pul deyil, bir vərəq kağızdır. O, kağızı mənə uzadıb dedi ki Mirzə, yaz bura adını, soyadını, sonra da qolunu çək. Dedim ay bala, mən nəyə qol çəkməliyəm? Dedi Mirzə, heykəl qoyuruq, sənin razılığın lazımdır.

Bunu eşidındə ürəyim qırılıb düşdü ayağımın altına. Öz-özümə dedim ki, ay namərd, sən indiyəcən soydaşlarının qədrini bilməmisən. Dallarınca ağzına gələni danışırsan, yazırsan, onlarsa yığılıb sənə heykəl qoyurlar. Utandığımdan yerə girməyə hazırdım. Dedim bəy, mən sizə çox minnətdaram, yerdən göyə qədər, ancaq mənim heykəlliyyə ləyaqətim yoxdur. Bir də hara tələsirsiniz, öləndən sonra qooyarsınız…

Soydaşım bunu eşidəndə qəhqəhə çəkib dedi ki, Mirzə, sən nə məzəli adammışsan, a kişi, heykəli sənə qoymuruq, heykəli qoyuruq ulu öndərimizə…

Bunu eşidəndə bayaqkından da bərk utandım. Başımı lap itirmişdim. Tələsik qol çəkib çıxmaq istəyirdim, ancaq yadıma düşdü ki, arvad onun razılığı olmadan kağız-kuğuza qol çəkməyi qadağan edib. Dedim bəy, məni bağışla, eynəyim qalıb evdə, eynəksiz gözüm bir şey seçmir, gedib eynəyimi götürüb gəlim…

O gündən çalışıram ki, soydaşlarımın gözünə görünməyim. Əlbəttə, həyat bir az çətinləşib, küçəyə çıxan kimi ora-bura baxıram, elə bilirəm ki, qəfildən qabağıma bir azərbaycanlı çıxacaq, bir vərəq kağızı uzadıb deyəcək ki, Mirzə, gərək bura qol çəkəsən, ulu öndərə heykəl qoyuruq. Ancaq fikirləşib görürəm ki, heykəl qoyulsa, gərək ruslardan gizlənəm. Axı bunların da səbrinin bir hüdudu var, bezdirərsən, saxlayıb tüpürərlər gözünün içinə…

Halım elə qarışdı ki, az qaldım hönkür-hönkür ağlayım. Ancaq həm arvaddan qorxuram, birdən fikirləşər bu yaşımda eşqə düşmüşəm. Həm də, deyilənlərə görə, Azərbaycanda camaata ağlamağı qadağan edirlər. Mənə danışdılar, yaxşı başa düşmədim ki, təkcə Naxçıvanda, ya bütün Azərbaycanda. Əslində bunun ikisi də bir şeydir. Vasif Talıbov yas yerində də camaatı ağlamağa qoymur. Deyir ki\ zırıltı salıb Azərbaycanın imicini korlamayın. Əslində Vasif bəy yasın özünü də yavaş-yavaş yığışdırır, deyir ki, bu millətin xatırlanmağa layiq bir mərhumu var, o da ulu öndərdir. Daha nə deyim Vasif cənablarından. Guya fərman verib ki, toylar yığışsın və bəylə gəlin telefon vasitəsiylə əlaqə saxlasınlar…

Mənim fikrinmcə, belə dahi rəhbər Nobel mükafatına Obamadan çox layiqdir, ermınilər qoymur verələr. Ona heç olmasa millət yığılıb yekə bir heykəl qoya. Elə bir xərc də istəmir. Ulu öndərə qoyulan heykəllərin qalan-qulan bürüncündən, mərmərindən toplayıb Vasif Talıbova həngamə bir heykəl yapmaq olar.

Soydaşlar, Mirzə evdədir, gətirin siyahınızı, qolunu çəksin. Ancaq arvad evdə olmayanda gəlin. Yoxsa sizə elə yaxşı sözlər deyər ki, quruyub heykələ dönərsiniz…

                        Mirzə ƏLİL

13.10.09 Samara

ÇIĞIRIR, AĞLAYIR SÖNÜNCƏ İŞIQ…

Çığırır, ağlayır sönüncə işıq,-

Niyə qorxur uşaq qaranlıqdan.

Qorxmağı bizdən öyrənirmi uşaq,

Yoxsa qorxuyla doğulur anadan?

 

Dəyişib dünya, indi elmliyik,

Mənbəyi bəlli zülmətin, işığın.

Yaşayır canda bəs bu qorxu niyə?-

Düşürük zülmətə — can qayğılanır.

 

Qara, qaranlıq ehtiraslarsa,

Ruhuma yol tapır, keçir qanıma.

Gedirəm mən hara aparırlarsa,

Sarsılır anbaan andım, inamım.

 

Gözüm önündə açılır uçurum,

Baxıram – yox dibi – başım gicəlir!

Ayağım yerdən ayrılır – uçuram,

Qanadım – ehtirasların gücüdür.

 

Fəqət bu nəşə tərk edir bədəni,

Düşürəm heçliyə halsız, yarıcan.

Tək uzaq fəryadın sədası dinir,-

Məni zülmətdə axtarır yaradan.

 

Bir işıq zərrəsi açır gözümü,

Dizimə güc gəlir diz üstə düşəm.

Qalxır heçlikdən əllərim uzanır,

Yetə, müqəddəs ətəkdən yapışa.

 

Özüsən, Tanrım, əvvəlin və sonun,

Cavanam indi, sabah ixtiyaram.

Təkcə qəlbimdəki zülmət xofunu,

Alma, dünyada nə qədər ki varam.

 

                                                   04-11 dekabr 1989, Samara

 

 

ROBERT FROST. QOŞQU ATI

T1520565_05

THE DRAFT HORSE

 

Fənər sönüb, meşədə,

Ağ qaradan seçilmir.

Əfəl arabamızı,

At çəkir, çəkə bilmir.

 

Ağaclıqdan bir nəfər,

Çıxıb yapışdı atdan.

Soxdu yekə bıçağı,

Düz qabırğası altdan.

 

At çökdü, şaqqıltıdan,

Diksindik – sındı dişlə.

Boğuq uğultu dindi,

Zülmətində meşənin.

 

Sən də, mən də taleyə,

Boyun əyib duranıq.

Nə inciyib kin yığar,

Nə dünyanı qınarıq.

 

Ya bu kəs özü, onun,

Tapındığı kəs ya da.

İstəmiş düşüb gedək,

Qalan yolu piyada.

 

       “İN THE CLEARİNG”  toplusundan. Tərc.: 22 aprel 2008, Samara.

 

 

DOLUB HİKKƏYLƏ BULUDLAR QARALIB…

 

Dolub hikkəylə buludlar qaralıb,

Guruldayır zaman-zaman göy uçur.

Səmada bəndi sellərin yarılıb,

Yağış yağır – tut ucundan göyə çıx.

 

Pərən-pərən qaçışırlar küçəyə,

Əlvan-əlvan göbələklər qabarır.

Çətiri olmayan girir keçidə,

Ağac altında kimi daldalanır.

 

Suyuna göylərin ovuc açaraq,

Yağış altında oynayır bir uşaq.

Suyu buludların yuyur saçını,

Tökülür boynuna, çiynindən axır.

 

Anası bəlkə də kötəkləyəcək,

Çıxarıb ehtiyatı yaddan uşaq.

Qanadlı fikrisə göylərdə gəzir,

Bu suyun mənbəyini axtararaq.

 

Deyəsən göylərin qaçır dodağı —

Bu uşaq Tanrını salar həvəsə.

Olubsa az yaşında bir günahı,

Yumağa bir yağış suyu bəs elər.

 

Yağış yağır… Baxıram pəncərədən,

Hamı qaçmaqda, oynayır bir uşaq.

Dinir bir ağrı qəlbi göynədərək –

Dura biləydim o o uşaqla qoşa…

                                                                23 iuyl – 01 oktyabr 1987, Samara